Procesy Tumskie Edycja II – sąd administracyjny. Glosa.
Przedmiot postępowania, stanowisko stron, rozstrzygnięcie sądu
Przedmiotem postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym była skarga na decyzję Wojewody Kuropatnickiego z dnia 18 marca 2025 r., którą utrzymano w mocy decyzję Starosty Przewornickiego w przedmiocie wniesienia sprzeciwu wobec zgłoszenia budowy budynku rekreacji indywidualnej. Zgłoszenie objęte sprzeciwem dotyczyło budynku jednokondygnacyjnego i wolnostojącego o powierzchni 35 m2, który to budynek miałby być jedynym budynkiem na działce przeznaczonym na cele rekreacji indywidualnej. Wywiedziona od decyzji skarga została oparta o zarzutach naruszenia art. 78 Konstytucji RP, art. 7 i 77 k.p.a., 7b i 106 § 1 k.p.a., art. 3 ust. 5c Prawa budowlanego oraz art. 138 § 2 k.p.a. W odpowiedzi na skargę Wojewoda Kuropatnicki wniósł o jej oddalenie, wskazując, że w całości podtrzymuje argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto Wojewoda rozwinął tę argumentację o dalszy wywód. Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2025 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję.
Treść odpowiedzi na skargę
W pierwszej kolejności należy pozytywnie odnieść się do wyrażonego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny stanowiska w kwestii samej treści odpowiedzi na skargę. Organ odwoławczy w odpowiedzi na skargę dokonał rozwinięcia uzasadnienia zaskarżonej decyzji o rozważania dotyczące pierwszeństwa danych wynikających z księgi wieczystej ponad informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Działanie takie jest niedopuszczalne. Trafnie Sąd uznał, że odpowiedź na skargę jest miejscem, w którym winno dojść do odniesienia się do treści i zarzutów wniesionego środka zaskarżenia. Odpowiedź takowa nie może zaś służyć jako swoiste uzupełnienie uzasadnienia. Sama bowiem decyzji, zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. powinna zawierać kompleksowe uzasadnienie faktyczne oraz prawne. Są to jej elementu obligatoryjne i braki w tym zakresie nie mogą być uzupełniane w toku postępowania przed sądem administracyjnym. Powyższe znajduje potwierdzenie w jednolitym stanowisku doktryny i judykatury, w tym choćby w wyroku NSA z dnia 26 lipca 2022 r. (III OSK 1087/21, Legalis nr 2728387), w którym Sąd wskazał, że „odpowiedź na skargę powinna zawierać ustosunkowanie się do twierdzeń zawartych w skardze, a zwłaszcza do zawartych w skardze zarzutów naruszenia prawa lub interesu prawnego (art. 57 § 1 pkt 3). Natomiast próba uzasadnienia zaskarżonej decyzji w piśmie procesowym, jakim jest odpowiedź na skargę, nie może zastąpić uzasadnienia rozstrzygnięcia określonego w art. 107 § 3 KPA. Pismo procesowe nie może bowiem “uzupełniać” zaskarżonej decyzji przez zamieszczenie w nim rozważań i ocen, które powinny zostać zawarte w uzasadnieniu faktycznym i prawnym tej decyzji. W odpowiedzi na skargę organ nie może także dokonywać brakujących ustaleń faktycznych. Oznacza to, że odpowiedź na skargę nie może zastępować uzasadnienia decyzji. Podniesienie dopiero w odpowiedzi na skargę okoliczności, które powinny być zawarte w uzasadnieniu faktycznym i prawnym decyzji, jest wadą postępowania administracyjnego, pozbawiającą stronę możliwości ustosunkowania się do tych okoliczności w toku postępowania.
Problematyka stosowania przepisów k.p.a. w sprawie wywołanej zgłoszeniem
Z podobną aprobatą należy odnieść się do zasygnalizowanej przez Sąd kwestii ustalenia momentu początkowego, z którym dochodzi do rozpoczęcia stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w tym zakresie stanął na stanowisku, iż samo wniesienie zgłoszenia nie powoduje wszczęcia procedury administracyjnej w rozumieniu ustawy. Powoduje to dopiero wniesienie sprzeciwu przez organ, który to sprzeciw stanowi decyzję w rozumieniu art. 104 k.p.a. Tego rodzaju linia orzecznicza jest stosowana od lat przez sądy administracyjne, w tym choćby jasno została ona zaakcentowana w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 19 września 2012 r. (II SA/Po 426/12, Legalis nr 871472), zgodnie z którym „zgłoszenie wykonania robót jest czynnością materialno-techniczną, która nie wszczyna postępowania administracyjnego” oraz „Do dnia wydania decyzji o sprzeciwie w sprawie zgłoszenia nie toczy się postępowanie administracyjne w zakresie regulowanym przepisami KPA, mają natomiast zastosowanie reguły formalne określone w ustawie Prawo budowlane”. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia kompetencji orzeczniczej organu II instancji. Sąd trafnie tu zauważył, że tenże organ uwzględniając odwołanie, może jedynie postępowanie umorzyć.
Bierność organu
Wreszcie z aprobatą należy odnieść się do zapatrywania Sądu w kwestii bierności Wojewody w zakresie działań związanych z zauważonymi brakami zgłoszenia. Skład orzekający trafnie uznał, także w kontekście zarzutu skargi opartego o art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego, że rolą organu kontrolującego zasadność sprzeciwu nie jest statyczne zbadanie zastanej na moment wniesienia odwołania sytuacji, lecz podjęcie ewentualnych działań uzupełniających. Pozostaje to w zgodzie z art. 136 k.p.a. zawierającym procesową regulację uzupełniającego postępowania dowodowego. Tym bardziej jest to istotne w rozpatrywanej sytuacji, gdyż przedmiotem kontroli instancyjnej był sprzeciw od zgłoszenia, a więc sytuacja, która z natury rzeczy opiera się o założenie o odformalizowaniu procedury. Dlatego też za błędne należy uznać wysoce formalistyczne stanowisko, zgodnie z którym organ odwoławczy stwierdził brak swojej kompetencji do przeprowadzenia postępowania w przedmiocie uzupełnienia zgłoszenia.
Stosowanie Konstytucji w prawie administracyjnym
Na marginesie należy zwrócić uwagę spostrzeżenia Sądu dotyczące dopuszczalności bezpośredniego stosowania w prawie administracyjnym norm konstytucyjnych, o ile stosowanie to następuje wespół z konkretnymi regulacjami ustaw zwykłych. Zapatrywanie takie wydaje się być rozszerzane w doktrynie. A. Kabat stwierdza bowiem choćby, że „NSA zatem orzekając w sprawach dotyczących konstytucyjnych praw i wolności, bardzo często będzie stosował samoistnie przepisy Konstytucji gwarantujące owe prawa i wolności (zob. A. Kabat, Konstytucja w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, RPEiS, Rok LX, z. 1/1998, s. 50).
Zobacz:
- akta sprawy: Proces przed sądem administracyjnym – akta sprawy
- wyrok: Proces przed sądem administracyjnym – wyrok
- protokół: Proces przed sądem administracyjnym – protokół
Więcej o projekcie – Procesy Tumskie Edycja II
Projekt jest realizowany w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II” ustanowionego przez Ministra Edukacji i Nauki.
