Wyobraź sobie taką sytuację: jest piątkowy wieczór i wraz z grupą przyjaciół udajesz się do swojego ulubionego klubu, żeby rozładować stres i nabrać sił przed kolejnym ciężkim tygodniem. Dzień później znajomi powiadamiają Cię, że zostałeś nowym „królem danceflooru”. Na potwierdzenie przesyłają zdjęcia (być może również nagrania), które odwiedzony przez Ciebie klub udostępnił na swoim profilu w portalu społecznościowym. W ciągu kilku chwil stajesz się mimowolną gwiazdą internetu. Czy aby na pewno zgodnie z prawem?
Czy zdjęcie na Facebooku może być niezgodne z prawem?
Wszystko tak naprawdę zależy od tego, czy zdjęcie lub nagranie przedstawia Twój wizerunek rozumiany zgodnie z jego definicją, a jeśli tak, to czy nie zachodzą tu okoliczności, które pozwalają na jego wykorzystywanie.
Aby rozstrzygnąć, czy Twój wizerunek został wykorzystany zgodnie z prawem, należy przede wszystkim odnieść się do tego, w jaki sposób jest on określany przez przepisy. Zgodnie z prawną definicją, wizerunkiem określamy fizyczne utrwalenie obrazu człowieka w sposób umożliwiający jego identyfikację. Szczególną uwagę należy tu zwrócić właśnie na ową rozpoznawalność, która w omawianym przypadku może okazać się kluczowa. Jeśli udostępnione przez klub zdjęcie pozwala na łatwą identyfikację Twojej osoby, wówczas bez wątpienia mamy do czynienia z wizerunkiem. Jeśli jednak nikt oprócz Ciebie samego nie potrafi stwierdzić, kogo zdjęcie to przedstawia, wówczas nie sposób nazwać go mianem wizerunku.
Kiedy można bez przeszkód publikować zdjęcia osób?
Domyślną zasadą, odnoszącą się do publikacji jakichkolwiek zdjęć przedstawiających konkretne osoby, jest zakaz rozpowszechniania wizerunku. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady, z których najczęściej występującym jest zgoda na rozpowszechnianie wizerunku.
Jak mówi art. 81 ustawy o prawie autorskim: „Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej”. Oznacza to, że każdy, kto zechce rozpowszechnić Twój wizerunek, musi najpierw uzyskać na to Twoją zgodę. Przepisy nie określają, w jakiej formie zgoda ta musi zostać udzielona – przyjmuje się, że może być to sposób dowolny – jednak zastrzegają, iż musi być to zgoda niewątpliwa, a więc odnosić się do zakresu i warunków rozpowszechniania. Mówiąc wprost: każdy, kto zamierza wykorzystać Twój wizerunek, musi nie tylko uzyskać na to Twoją zgodę, ale i dokładnie określić, gdzie i w jakim celu wizerunek ten będzie rozpowszechniany.
Zezwolenie takie nie jest wymagane (przy braku wyraźnego zastrzeżenia), jeśli osoba, której wizerunek został rozpowszechniony, otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Nadal jednak, oprócz zapłaty, należy Ci się informacja o tym, gdzie i w jakim celu zostanie użyty Twój wizerunek.
Czy możliwe jest rozpowszechnianie wizerunku bez zgody osoby?
Najważniejszym dla omawianego przykładu wyjątkiem będzie rozpowszechnianie wizerunku stanowiącego tzw. szczegół całości. Regulacja mająca na celu umożliwienie prowadzenia działalności dokumentacyjnej lub sprawozdawczej wprowadziła zasadę, według której zgody nie wymaga rozpowszechnianie zdjęcia prezentującego zgromadzenie osób, imprezę masową lub krajobraz (włącznie z osobami przebywającymi w fotografowanym miejscu). Jeśli więc Twój wizerunek stanowi jedynie szczegół całości (np. zdjęcia tańczących osób), rozpowszechniający go klub może tłumaczyć się tym, iż Twoja zgoda na publikację zdjęcia nie była potrzebna.
W dobie wszechobecnych mediów, wielokanałowości i łatwości wykonywania zdjęć lub nagrań video, wiedza na temat przepisów regulujących zasady rozpowszechniania wizerunku staje się coraz bardziej potrzebna. Dzięki niej mamy świadomość nie tylko tego, na co możemy pozwolić sobie my samy oraz inni ludzie, ale też zdobywamy wiedzę na temat sposobu dochodzenia praw i roszczeń w przypadku, gdy ktoś bezprawnie wykorzysta nasze zdjęcie.
