Procesy Tumskie – Proces przed sądem administracyjnym – glosa
Glosa do wyroku z dnia 21 marca 2024 r.
Procesy Tumskie – Proces przed sądem administracyjnym
Przedmiotem zawisłej przed sądem sprawy była kontrola prawidłowości działalności administracji publicznej w zakresie korzystania z kompetencji kasatoryjnej, o której mowa w art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 572 ze zm. – powoływanej dalej jako k.p.a.). Zadaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego była weryfikacja prawidłowości decyzji Wojewody Strachocińskiego z dnia 19 lutego 2024 r., w której organ uchylił decyzję Starosty Śliński decyzją z dnia 2 stycznia 2024 r., w której orzeczono o: 1) wywłaszczeniu poprzez pozbawienie prawa własności nieruchomości gruntowej, opisanej jako działek nr 158/10 i 34/6, obręb Kozanowice o powierzchni 0,6592 ha, położonej w Kozanowicach, gm. Kozanowice; 2) przejściu prawa własności opisanej w pkt 1 nieruchomości na rzecz Gminy Kozanowice z dniem, w którym decyzja stanie się ostateczna; 3) ustaleniu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość w wysokości 3 220 000 zł (słownie: trzy miliony dwieście dwadzieścia tysięcy) oraz 4) zobowiązaniu Gminy Kozanowice do złożenia ustalonej kwoty do depozytu sądowego na okres 10 lat.
Ocena dopuszczalności złożonego środka zaskarżenia
Pierwszym problem, który pojawił się w toku rozpoznania skargi była konieczność dokonania przez sąd administracyjny oceny dopuszczalności złożonego środka zaskarżenia. Pismo inicjujące proces zostało bowiem błędnie określone mianem skargi. W zaistniałej sytuacji prawnej stronie przysługiwał jednak inny środek zaskarżenia, to jest sprzeciw, o którym mowa w art. 64a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 935 ze zm. – powoływanej dalej jako p.p.s.a.). Zgodnie z brzmieniem tej regulacji od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 k.p.a., skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści decyzji może wnieść od niej sprzeciw. W tym zakresie postawę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego należy ocenić w pełni prawidłowo. Po pierwsze sąd prawidłowo nie ograniczył swojej oceny wyłącznie do nazwy pisma, lecz do jej treści. Stanowisko tego rodzaju już wielokrotnie było wyrażane w judykaturze, w tym choćby w kontekście realiów procedury przed organami administracyjnymi w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2018 r. (II FSK 1117/16, Legalis nr 1790561), w którym wskazano, że „Każde pismo, niezależnie od tego, jakie oznaczenie nada mu strona, powinno być rozpoznane zgodnie z intencją strony zawartą w treści pisma. Oznacza to, że bez względu na to, w jaki sposób strona postępowania administracyjnego zatytułuje pismo skierowane do organu, organ, który je rozpatruje ma obowiązek nadać mu właściwy bieg.
Zatem w sytuacji, w której złożone przez stronę pismo rodzi wątpliwości co do istoty żądania obowiązkiem organu podatkowego jest wskazanie stronie zaistniałych wątpliwości i wezwanie jej do sprecyzowania jaki jest rzeczywisty, zgodny z jej intencją, charakter pisma.”. Po drugie zaś, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie pominął w ramach kontroli formalnej właściwych dla sprzeciwu aspektów, to jest dokonał pozytywnej oceny w zakresie tego, czy wniesione pismo omyłkowo nazwane skargą, zostało wniesione w terminie przewidzianym dla sprzeciwu (art. 64c § 1 p.p.s.a.) oraz czy spełnia jego wymogi treściowe (art. 64b § 2 p.p.s.a.).
Ocena wydania decyzji kasatoryjnej z przekazaniem do ponownego rozpoznania
Drugi z problemów, z którym musiał sobie poradzić Wojewódzki Sąd Administracyjny miał zaś z punktu widzenia art. 64e p.p.s.a. wymiar zasadniczy dla wszczętego postepowania. Konieczne było dokonanie oceny prawidłowości zastosowania art. 138 § 2 k.p.a., to jest wydania decyzji kasatoryjnej z przekazaniem do ponownego rozpoznania. Wnioski wyciągnięte przez sąd także i w tym zakresie należy ocenić pozytywnie. Trafnie Wojewódzki Sąd Administracyjny dokonał rozeznania prawidłowości decyzji organu II instancji z punkt widzenia jego kompletnej kompetencji orzeczniczej oraz hipotetycznej możliwości skorzystania z kompetencji z art. 136 k.p.a., zgodnie z którym to przepisem organ odwoławczy może przeprowadzić uzupełniające postepowanie wyjaśniające lub też za zgodą strony postępowanie wyjaśniające w niezbędnym zakresie. Dlatego też organ II instancji winien był bardziej kompleksowo w uzasadnieniu swojej decyzji uzasadnić konieczność wydania decyzji z art. 138 § 2 k.p.a. Samo odwołanie do naruszenia art. 10 k.p.a. jest w tej kwestii bez wątpienia niewystarczające.
Powyższe wydaje się potwierdzać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 13 maja 2022 r. (II SA/Ke 161/22, Legalis nr 2700683), zgodnie z którym „Jeśli organ odwoławczy decyduje się na wydanie decyzji z art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, to w jej uzasadnieniu winien wykazać, że zaistniały przesłanki powyższego, tj. wskazać na naruszenie konkretnych przepisów postępowania przez organ pierwszoinstancyjny, podać precyzyjnie, co winno podlegać wyjaśnieniu w ponownym postępowaniu oraz wyjaśnić, dlaczego nie mógł samodzielnie uzupełnić koniecznego zakresu postępowania.”. Tym samym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego uchylający decyzji organu odwoławczego stanowił swoistą konieczność, potwierdzająca regułę merytorycznego a nie kasatoryjnego rozstrzygania spraw przez organy II instancji oraz brak możliwość pomijania przez te organy najważniejszego z aspektów zasady przekonywania (art. 11 k.p.a.), to jest kompleksowego uzasadniania wydawanych rozstrzygnięć.
Zobacz:
- akta sprawy: Proces przed sądem administracyjnym – akta sprawy
- protokół: Proces przed sądem administracyjnym – protokół
- wyrok: Proces przez sądem administracyjnym – wyrok
Więcej o projekcie – Procesy Tumskie
Projekt jest realizowany w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II” ustanowionego przez Ministra Edukacji i Nauki.
