Państwowa straż pożarna – POLISH FIRE BRIGADE/ STATE FIRE SERVICE

Strażak – FIREFIGHTER

Załoga straży pożarnej – FIRE CREW

Wóz strażacki – FIRE ENGINE / TRUCK

Wybuch pożaru – FIRE OUTBREAK vs. Ugasić pożar – TO PUT OUT THE FIRE

Wszcząć alarm – TO RAISE AN ALARM

Źródło zapłonu – COURCE OF IGNITION vs. Źródło paliwa – SOURCE OF FUEL

Ognioodporny – FIRE-RETARDANT vs. Łatwopalny – FLAMMABLE

Chemiczne wycieki – CHEMICAL SPILLAGES

Wadliwa instalacja gazowa – FAULTY GAS INSTALLATION

Czujnik dymu – SMOKE ALARM

Droga ewakuacyjna – ESCAPE ROUTE vs. Wyjście ewakuacyjne – EMERGENCY EXIT

Wybuch – EXPLOSION

Iskra – SPARKLE

Płomienie – BLAZES

Rozprzestrzenienie się ognia – SPREAD OF FIRE

Poparzenia – BURNS

Wdychanie dymu – SMOKE INHALATION

Uduszenie się – SUFFOCATION

Oszacować straty – TO ESTIMATE THE LOSSES

Fire insurance – UBEZPIECZENIE NA WYPADEK POŻARU

Gaśnica – EXTINGUISHER

Pompa – PUMP

Siekiera – AXE

Wąż – HOSE

Bosak – FIRE HOOK

Rura strażacka – SLIDING POLE

Straż Więzienna – PRISON GUARD

Służba Więzienna – PRISON SERVICE

Funkcjonariusz służby więziennej – PRISON OFFICER

Jednostka penitencjarna – CORRECTIONAL INSTITUTION

Zakład Karny dla młodocianych przestępców – JUVENILE PENITENTIARY

Zakład karny typu zamkniętego – CLOSED PRISON

Zakład karny typu pół-otwartego – HALF-OPEN PRISON

Zakład karny typu otwartego- OPEN PRISON

Doprowadzać skazanych do sądu – TO ESCORT CONVICTS TO COURT

Odbywać karę pozbawienia wolności – TO SERVE PRISON SENTENCE

Zostać osadzonym w Zakładzie karnym – TO BE INCARCERATED/ TO BE PUT IN PRISON/ TO BE JAILED

Skazany – THE CONVICT

Więzień (osadzony) – THE PRISONER

Recydywista – RE-OFFENDER

Wieża Strażnicza – ARMED GUARD TOWER

Drut kolczasty – CONCERTINA WIRE

Kraty – BARS

Cela – CELL

Przeszukanie – SEARCH

Wykrywacz metalu – METAL DETECTOR

Widzenie – VISIT

STRAŻ GRANICZNA – border guard

PUNKT KONTROLI STRAŻY GRANICZNEJ – border guard checkpoint

ODPRAWA GRANICZNA – border clearance

STREFA NADGRANICZNA – border zone

PRZEJŚCIE GRANICZNE – border crossing

PATROLOWAĆ GRANICĘ – to patrol the frontier (border)

SPRAWDZIĆ PASZPORT I WIZĘ – to check the passport and visa

ZAPOBIEGAĆ WJAZDOWI DO KRAJU NIELEGALNYCH IMIGRANTÓW – to prevent illegal immigrants from entering the country

PIES TROPIĄCY – sniffer dog

PRZEMYT BRONI, ALKOHOLU I PAPIEROSÓW – weapon, alcohol and cigarettes smuggling

ZATRZYMAĆ PRZEMYTNIKA – to halt the smuggler

PODRÓBKA – knockoff (counterfeit good)

NIEWAŻNE POZWOLENIE NA PRACĘ – invalid work permit

KONTROLA RADIOMETREM – radiometric control

URZĄD CELNY – customs office

CELNIK – customs officer

ZGŁOSIĆ DO OCLENIA – to declare

ZNAK AKCYZY – excise band

STRAŻ MIEJSKA – the municipal police

STRAŻNIK MIEJSKI (W UK) – trafffic warden

PODJĄĆ INTERWENCJĘ W ZDARZENIU – to intervene in the event

STREFA OBJĘTA ZAKAZEM PARKOWANIA – no-parking zone

MIEJSCE PARKINGOWE DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH – ‘disabled only’ parking space

ZANIECZYSZCZAĆ ULICE ŚMIECIAMI – to litter the streets with rubbish

WAŻNE POZWOLENIE – valid permit

ZAKŁÓCAĆ PORZĄDEK PUBLICZNY – to disturb public order

WANDALIZM – vandalism

CHULIGANIZM – hooliganism

UPOJENIE ALKOHOLOWE – intoxication

WULGARNY JĘZYK – obscene language

SPOŻYWAĆ ALKOHOL W MIEJSCACH PUBLICZNYCH – to drink alkohol in public places

NAŁOŻYĆ NA KOGOŚ GRZYWNĘ – to impose a fine upon sb

WYSTAWIĆ MANDAT ZA NIEPRAWIDŁOWE PARKOWANIE – to issue a parking ticket

ZAŁOŻYĆ BLOKADĘ NA KOŁA POJAZDU – to clamp the wheels of a vehicle

ODHOLOWAĆ POJAZD – to tow away a vehicle

POLICJANT DZIELNICOWY (w UK) – police community support officer (pcso)

DZIAŁANIA POLICJI ŚRODOWISKOWEJ – community policing

DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE  PRZESTĘPCZOŚCI (PREWENCYJNE) – crime prevention activities

WSPÓŁPRACA Z LOKALNĄ SPOŁECZNOŚCIĄ – co-operation with local community

POGADANKA NA TEMAT ZACHOWAŃ ANTYSPOŁECZNYCH – anti-social behaviour talk

PATROLOWAĆ REWIR – to patrol a beat

SKONFISKOWAĆ ALKOHOL – to confiscate alcohol

ZATRZYMAĆ PIJANYCH PRZESTĘPCÓW – to arrest drunken offenders

ZROBIĆ WYWIAD ŚRODOWISKOWY – to make house – to – house enquiry

PRZEJRZEĆ NAGRANIE Z MONITORINGU – to look at the cctv footage

ZROBIĆ PORZĄDEK/ROZPRAWIĆ SIĘ/  Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ SAMOCHODOWĄ – to crack down on car crime

ZACHOWANIE CHULIGAŃSKIE – rowdy behaviour

ODZNAKA POLICYJNA – badge

PAŁKA POLICYJNA – baton

KAJDANKI – handcuffs

KABURA – holster

MUNDUR – uniform

BROŃ PALNA – firearm

BROŃ NIEŚMIERCIONOŚNA – non-lethal weapon:

• TEAR GAS – gaz łzawiący
• PEPPER SPRAY – gaz pieprzowy
• RUBBER BULLETS – gumowe pocisk
• TASER – paralizator

SPRZĘT OCHRONNY – protective gear:

• PROTECTIVE HELMET – kask ochronny
• FACE VISOR – przyłbica na twarz
• BULLET- PROOF  VEST – kamizelka kuloodporna
• KNEE PADS – nakolanniki
• RIOT SHIELD – tarcza ochronna

WYBUCH WOJNY – the outbreak of war

STAN WOJNY – the state of war

ZBRODNIA WOJENNA – war crime

LUDOBÓJSTWO – genocide

BOHATER WOJENNY – war hero

WIĘZIEŃ WOJENNY – the prisoner of war

OBLĘŻENIE – siege

BITWA – battle

ZAWIESZENIE BRONI – ceasefire

ROZEJM – truce

BEZWARUNKOWA KAPITULACJA – unconditional surrender

TRAKTAT POKOJOWY – peace treaty

MISJE POKOJOWE – peacekeeping missions

DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI – independence day

LAW ENFORCEMENT – egzekwowanie (przestrzegania) PRAWA

LAW ENFORCEMENT AGENCIES – organy ścigania

PUBLIC ORDER – porządek publiczny

PUBLIC SAFETY – bezpieczeństwo publiczne

NATIONAL SECURITY – bezpieczeństwo wewnętrzne (państwa)

NATIONAL SECURITY AGENCY – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ( ABW)

PUZZLING NOTIONS IN EMPLOYMENT LAW – ZAGWOZDKI  JĘZYKOWE W TERMINOLOGII PRAWA PRACY

 Jest kilka takich pojęć/wyrażeń w obrębie terminologii związanej z prawem pracy, które jawią się jako dość kontrowersyjne i przez to mogą wprowadzać w błąd, dlatego warto o nich wiedzieć. Poniżej przyjrzymy się trzem przykładom:

• MOBBING – o funkcjonujące w JĘZYKU POLSKIM wyrażenie dotyczące nękania, prześladowania w miejscu pracy. Słowo to wygląda jak angielskie. I to …prawda. W języku angielskim bowiem pochodzący od rzeczownika ‘mob’ (tłum, tłok) czasownik w formie ciągłej, czyli ‘MOBBING’ tłumaczymy jako: ściskanie, szturmowanie, nacieranie… A zatem nie ma on raczej dosłownej konotacji z w/w zjawiskiem występującym w prawie pracy. Owszem, w pewnych niszowych, stricte naukowych opracowaniach możemy się wprawdzie zetknąć z terminem ‘MOBBING’ w takim znaczeniu, jakie słowo to ma w języku polskim, ale najwierniejszym odpowiednikiem „mobbingu” są jednak w języku angielskim dwa inne pojęcia: ‘HARASSMENT’ oraz jego synonim ‘BULLYING’.
• UNFAIR DISMISSAL vs. CONSTRUCTIVE DISMISSAL – oba zawierają nazwę znanego nam już z Lekcji 76 trybu zwolnienia pracownika z przyczyn leżących po jego stronie (‘DISMISSAL’), ale niestety tylko ten pierwszy koresponduje z tym właśnie zjawiskiem i oznacza ‘ bezzasadne zwolnienie pracownika przez pracodawcę’, o czym orzeka sąd pracy: THE EMPLOYMENT TRIBUNAL RULED THAT THE APPLICANT WAS UNFAIRLY DISMISSED ( Sąd pracy orzekł, że Wnioskodawca został bezzasadnie zwolniony). Ale drugie pojęcie, wbrew nazwie, wcale nie oznacza, że zwolnienie to było zasadne     ( „konstruktywne”). ‘Constructive dismissal’ oznacza bowiem… zwolnienie się pracownika, gdy wskutek uprzedniego zgłoszenia przez niego w formie skargi ( tzw. GRIEVANCE PROCEDURE) problemu mobbingu (HARASSMENT/BULLYING) pracodawca nie załatwił pozytywnie tego problemu. W istocie więc instytucja ta powinna się raczej nazywać ‘CONSTRUCTIVE RESIGNATION’, ale niestety ma ona w swej nazwie pojęcie ‘DISMISSAL’, co może być mylące.
• ŻYCIORYS – istotne na etapie procesu rekrutacyjnego ( RECRUITMENT PROCESS) niestety inaczej nazywa się w terminologii brytyjskiej, a inaczej w amerykańskiej. W tej pierwszej jest to ‘C.V.’ ( oczywiście od łacińskiego CURRICULUM VITAE), ale w tej drugiej będzie to ‘RESUME’.

SIMILAR IN CONTEXT YET DIFFERENT IN MEANING  (PODOBNE KONTEKSTUALNIE, ALE RÓŻNE ZNACZENIOWO) – CONTEXT: NAMES OF CONTRACTS and NAMES OF SUBJECTS OF THOSE CONTRACTS

Podobieństwa dzisiejszych pojęć wynikają ponownie z ich kontekstu: w pierwszym przypadku będą to angielskie nazwy/rodzaje umów, a w drugim osoby, będące podmiotami każdej z tych umów. Różnice pomiędzy nimi wynikają natomiast z faktu, że zarówno pierwsza nazwa/ rodzaj umowy, jak i pierwsza nazwa jednego z jej podmiotów funkcjonują w prawie pracy, natomiast druga nazwa/rodzaj umowy oraz druga nazwa jednego z jej podmiotów funkcjonują w prawie cywilnym.

DWIE BARDZO PODOBNE NAZWY I TAKŻE RODZAJE UMÓW:

CONTRACT OF SERVICE 

to umowa o pracę (zwana też inaczej: EMPLOYMENT CONTRACT), gdzie rzeczownik ‘SERVICE’ występuje w liczbie pojedynczej, bo znamionuje jedną, określoną, świadczoną w jej ramach „PRACĘ”, a oba rzeczowniki łączy przyimek ‘OF’

oraz

CONTRACT FOR SERVICES

to umowa cywilnoprawna zwana umową zlecenia ( inna jej nazwa to : MANDATORY CONTRACT lub CONTRACT OF MANDATE), gdzie mnoga liczba ‘SERVICES’ koreluje z różnymi, odrębnymi czynnościami podejmowanymi jako owe „ZLECENIA”, a oba rzeczowniki tym razem łączy przyimek ‘FOR’

DWIE SKORELOWANE Z KAŻDĄ Z W/W UMÓW NAZWY JEDNEGO Z ICH PODMIOTÓW, CZYLI JEDNEJ ZE STRON DANEJ UMOWY:

SERVANT

to pracownik , czyli osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ( inna nazwa tej strony umowy to ‘EMPLOYEE’ )

oraz

AGENT

to zleceniobiorca, czyli podmiot działający na czyjeś zlecenie, ale nie w ramach stosunku pracy tylko stosunku cywilnoprawnego ( zwany również: CONTRACTOR albo MANDATORY)

SIMILAR IN CONTEXT YET DIFFERENT IN MEANING  (PODOBNE KONTEKSTUALNIE, ALE RÓŻNE ZNACZENIOWO) PART 10 – CONTEXT: EMPLOYMENT LAW (KONTEKST: PRAWO PRACY)

Będąc nadal w obrębie pojęć podobnych kontekstualnie, ale jednak różniących się od siebie, (także w tłumaczeniu na język polski), tym razem proponuję małe zadanie polegające na połączeniu w pary pojęć angielskich z ich polskimi odpowiednikami.

Wspólnym kontekstem będą tym razem różne nazwy środków finansowych otrzymywanych w ramach zatrudnienia, czyli świadczenia pracy.

1.PAY                                                          a. przychód (brutto)  

2.EARNINGS                                            b. pensja (wypłata miesięczna „na rękę”,  czyli netto)

3.WAGES                                                  c. wynagrodzenie (oznacza pensję łącznie z wszystkimi dodatkami)

4. SALARY                                                d. dochód (netto)

5. REMUNERATION                               e. płaca (termin ogólny)

6. INCOME (NETT)                                  f. zarobki (termin ogólny)

7. REVENUE (GROSS)                            g. pensja (zwykle płatna tygodniowo)/stawka (np. godzinowa, dzienna)

——————————————————————————

Odpowiedzi:

1. e
2. f
3. g
4. b
5. c
6. d
7. a

SIMILAR IN CONTEXT YET DIFFERENT IN MEANING  (PODOBNE KONTEKSTUALNIE, ALE RÓŻNE ZNACZENIOWO ) PART 9 – CONTEXT: EMPLOYMENT LAW  (KONTEKST: PRAWO PRACY)

Pozostając w tematyce prawa pracy zerkniemy tym razem na dwa rzeczowniki, które tłumaczone są na język polski jako „EMERYTURA”, ale mimo, iż faktycznie są to pojęcia zbliżone kontekstualnie, oznaczają jednak dwa odrębne zagadnienia.

RETIREMENT – „EMERYTURA”  JAKO STAN PO ZAPRZESTANIU WYKONYWANIA PRACY, W ZWIĄZKU Z OSIĄGNIECIEM PRZEWIDZIANEGO PRZEPISAMI WIEKU.

Np. ATTAINING THE STATUTORY AGE OF 65 HE WAS ENTITLED TO RETIREMENT – Osiągnąwszy ustawowy wiek 65 lat stał się uprawniony do przejścia na emeryturę

Dodatkowo zwracam uwagę, że w wyrażeniu czasownikowym: ‘TO RETIRE FROM WORK’ – „przejść na emeryturę”,  w odróżnieniu od kolokacji zamieszczonej w Lekcji 76, w pkt. 3) – ‘TO RESIGN FROM JOB’, mamy pojęcie ‘WORK’ – czyli praca ogólnie, jakakolwiek, zamiast ‘JOB’ – czyli jakaś jedna, konkretna praca.

PENSION – „EMERYTURA”  JAKO ŚWIADCZENIE EMERYTALNE WYPŁACANE EMERYTOM.

Np. PENSION MEANS MONEY PAID MONTHLY TO THOSE WHO RETIRED – Świadczenie emerytalne („emerytura”) to pieniądze wypłacane miesięcznie emerytom.

Uzupełniając wiedzę na temat pojęcia ‘PENSION’ (i niejako wplatając w tym miejscu wątek dotyczący więcej niż jednego znaczenia pewnych prawnych pojęć) dodam, iż jego drugie znaczenie to „RENTA”.

A żeby było jeszcze ciekawiej, podobne do niego angielskie słowo ‘RENT’ oznacza „CZYNSZ”.

SIMILAR IN CONTEXT YET DIFFERENT IN MEANING  (PODOBNE KONTEKSTUALNIE, ALE RÓŻNE ZNACZENIOWO) PART 8 – COMMON CONTEXT: EMPLOYMENT LAW (WSPÓLNY KONTEKST: PRAWO PRACY)

Powracając do wyrażeń podobnych kontekstualnie, ale różnych znaczeniowo – tym razem wejdziemy w strefę prawa pracy i przyjrzymy się trzem kolokacjom oraz trybom, w których dochodzi do ustania stosunku pracy.

TO DISMISS AN EMPLOYEE – ZWOLNIĆ PRACOWNIKA

(Z PRZYCZYN LEŻĄCYCH PO JEGO STRONIE)

rzeczownik  oznaczający tryb zwolnienia: DISMISSAL

Np. HE WAS DISMISSED DUE TO HIS PERSISTENT LATENESS IN THE WORKPLACE – Został zwolniony za uporczywe spóźnianie się do pracy

TO MAKE EMPLOYEES REDUNDANT – ZWOLNIĆ PRACOWNIKÓW

(Z PRZYCZYN LEŻĄCYCH PO STRONIE PRACODAWCY)

rzeczownik oznaczający tryb zwolnienia: REDUNDANCY

np. EMPLOYER MADE HIS EMPLOYEES REDUNDANT DUE TO THE LIQUIDATION OF HIS BUSINESS – Pracodawca zwolnił swoich pracowników z powodu likwidacji przedsiębiorstwa.

TO RESIGN FROM JOB – ZREZYGNOWAĆ (ZWOLNIĆ SIĘ) Z PRACY

rzeczownik oznaczający tryb zwolnienia (się): RESIGNATION

Np. HE RESIGNED FROM JOB IN ORDER TO TAKE A MORE CHALLENGING ONE – Zwolnił się z pracy, aby poszukać takiej, która będzie większym wyzwaniem.

TERMS WHICH HAVE MORE THAN ONE MEANING – part 5  (pojęcia mające więcej niż jedno znaczenie – część 5)

Wyrażeniem mającym dwa różne znaczenia w języku angielskim prawniczym będzie tym razem czasownik: TO INCORPORATE

Pierwsze znaczenie znajdujemy w prawie spółek handlowych, gdzie wyrażenie:

TO INCORPORATE A COMPANY oznacza ZAŁOŻENIE I ZAREJESTROWANIE SPÓŁKI

Np. The company was incorporated in 2008 and is privately owned – Spółka została utworzona i zarejestrowana w roku 2008 i jest spółką prywatną.

Dodać należy, że skrót „ Inc.” pochodzi właśnie od słowa INCORPORATED i oznacza spółkę zarejestrowaną, czyli będącą podmiotem gospodarczym mającym osobowość prawną.

Drugie znaczenie pojawia się w prawie umów, w którym wyrażenie:

TO INCORPORATE INTO A CONTRACT oznacza skuteczne prawnie WPISANIE/WŁĄCZENIE (jakiegoś zapisu) DO UMOWY

Np. Once a statement has been identified as a term of a contract, it is not always  binding on the parties; the term must have been successfully incorporated into the contract – Uznanie oświadczenia za warunek umowny nie zawsze oznacza, iż ma on moc wiążącą strony umowy; warunek ten musi być skutecznie wpisany  (inkorporowany) do umowy.

SIMILAR YET DIFFERENT (PODOBNE, ALE RÓŻNE) PART 7 – COLLOCATIONS OF NEGATIVE REACTION- KOLOKACJE OZNACZAJĄCE NEGATYWNĄ REAKCJĘ

ZRZECZENIE SIĘ (CZEGOŚ)

Tym razem, w ramach cyklu ‘PODOBNE, ALE RÓŻNE” zerkniemy na kolokacje z dwoma różnymi czasownikami, które mają to samo znaczenie ( i zarazem tłumaczenie na język polski) – „ZRZEC SIĘ” (czegoś), ale łączą się z różnymi zagadnieniami prawnymi.

TO DISCLAIM LIABILITY – ZRZEC SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI

Np. THEY DISCLAIMED LIABILITY FOR ANY DAMAGE ARISING FROM THEIR ACTS OR OMISSIONS – Zrzekli się odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody będące skutkiem ich działań bądź zaniechań.

TO WAIVE THE RIGHT – ZRZEC SIĘ PRAWA (do czegoś, do zrobienia czegoś)

Np. HE WAIVED THE RIGHT TO THE INHERITANCE* – Zrzekł się prawa do dziedziczenia (spadku)*

*W tym miejscu warto podkreślić, że owo zrzeczenie się prawa do dziedziczenia następuje w drodze umowy zawartej pomiędzy przyszłym, żyjącym jeszcze spadkodawcą i jego spadkobiercą ustawowym, w odróżnieniu od ODRZUCENIA SPADKU (RENUNCIATION OF INHERITANCE – vide Lekcja 72), realizowanego po śmierci spadkodawcy, w drodze złożenia przez spadkobiercę stosownego oświadczenia woli.

TERMS WHICH HAVE MORE THAN ONE MEANING – PART 4  (POJĘCIA MAJĄCE WIĘCEJ NIŻ JEDNO ZNACZENIE – CZĘŚĆ 4)

Kolejnym POJĘCIEM, które ma dwa, zupełnie odmienne znaczenia jest:

CIVIL LAW

Pierwsze znaczenie – to nazwa dziedziny prawa, jaką jest PRAWO CYWILNE, należącej do prawa prywatnego, skontrastowanej z PRAWEM KARNYM (CRIMINAL/PENAL LAW), czyli dziedziną prawa należącą do prawa publicznego.

Drugie znaczenie – to nazwa systemu PRAWA STANOWIONEGO (zwanego też niekiedy systemem PRAWA KONTYNENTALNEGO), wywodzącego się z prawa rzymskiego i opartego o kodyfikacje Napoleona, skontrastowanego z systemem COMMON LAW, czyli systemem PRAWA ZWYCZAJOWEGO ( będącym systemem prawa sądowych orzeczeń, zwanych precedensami, ustanawianych i stosowanych przez sędziów).

SIMILAR YET DIFFERENT (PODOBNE, ALE RÓŻNE) PART 6 – COLLOCATIONS OF NEGATIVE REACTION- KOLOKACJE OZNACZAJĄCE NEGATYWNĄ REAKCJĘ

ODRZUCENIE CZEGOŚ/ ODSTĄPIENIE OD CZEGOŚ

Kontynuując cykl ‘PODOBNE, ALE RÓŻNE” przyjrzymy się dzisiaj kolokacjom z udziałem tych czasowników, które znamionują albo odrzucenie albo odstąpienie od czegoś w kontekście prawnym.

TO REJECT AN OFFER – ODRZUCIĆ OFERTĘ

Np. Once an offer has been rejected, it cannot subsequently be accepted by the offeree – Po odrzuceniu oferty oblat nie może jej następnie przyjąć.

TO RENOUNCE THE SUCCESSION/INHERITANCE/ESTATE – ODRZUCIĆ SPADEK

Np. Renunciation of inheritance means giving up your inheritance entirely, which means that it will go to your heirs in your place according to the succession order-  Odrzucenie spadku oznacza całkowity brak jego przyjęcia czyli, zgodnie z zasadami dziedziczenia, spadek przechodzi na spadkobierców ustawowych spadkobiercy, który go odrzucił.

TO RENOUNCE THE CONTRACT – ODSTĄPIĆ OD UMOWY

Np. The client has the right to renounce Sales Contract within 14 days from the day the contract was entered into, without providing any reason – Klient ma prawo odstąpić od umowy sprzedaży w ciągu 14 dni od jej zawarcia, bez podania przyczyny.

TERMS WHICH HAVE MORE THAN ONE MEANING – part 3  (pojęcia mające więcej niż jedno znaczenie – część 3)

W dzisiejszej lekcji skupimy się na dwóch pojęciach/wyrażeniach dotyczących prawa umów, gdzie każde z nich odzwierciedla dwa różne zjawiska związane ściśle z zagadnieniami tej dziedziny prawa, przez co wprowadzają niekiedy mały zamęt w ich rozumieniu i tłumaczeniu:

TERM:

Wyrażenie TERM OF THE CONTRACT – oznacza CZAS TRWANIA / OBOWIĄZYWANIA UMOWY, np. The term of the contract means its duration, in other words the amount of time that the contract will remain in force (Czas obowiązywania umowy oznacza okres jej trwania, innymi słowy czas, w którym umowa pozostaje w mocy).

Pojęcie: CONTRACT TERM – oznacza WARUNEK UMOWNY, np. The contract term stands either for a right or an obligation provided in the representations and warranties of contracting parties. (Warunek umowny oznacza prawo lub obowiązek określone w oświadczeniach i zapewnieniach umawiających się stron).

EXECUTED CONTRACT:

Zgodnie z pierwszym znaczeniem wyrażenia ‘TO EXECUTE A CONTRACT’, które tłumaczymy jako „WYKONAĆ UMOWĘ”, pierwsze pojęcie THE EXECUTED CONTRACT oznaczać będzie: WYKONANĄ (w sensie: ZREALIZOWANĄ) UMOWĘ.

1. The contract is executed when its parties fulfil all its terms completely. (Umowa jest wykonana, gdy jej strony zrealizują w całości wszystkie jej warunki).

Drugie znaczenie wyrażenia ‘TO EXECUTE A CONTRACT’ rozumiane jest jako FORMALNIE SFINALIZOWAĆ ZAWARCIE UMOWY POPRZEZ PODPISANIE JEJ OSTATECZNEJ WERSJI (tzw. ‘EXECUTION VERSION OF THE CONTRACT’), zatem drugie znaczenie pojęcia THE EXECUTED CONTRACT oznacza: UMOWĘ FORMALNIE ZAWARTĄ POPRZEZ PODPISANIE PRZEZ STRONY JEJ FINALNEJ WERSJI.

1. Executed contract is an agreement that has passed the signature stage and has been approved by all parties involved. (Formalnie zawarta umowa to umowa, która przeszła etap jej podpisania, co czyni ją finalnie zatwierdzoną przez wszystkie jej strony).

SIMILAR YET DIFFERENT (PODOBNE, ALE RÓŻNE) PART 5 – COLLOCATIONS OF NEGATIVE REACTION- KOLOKACJE OZNACZAJĄCE NEGATYWNĄ REAKCJĘ :

UNIEWAŻNIENIE

W ramach cyklu „PODOBNE, ALE RÓŻNE” przedstawiam kolejny zestaw kolokacji oznaczających negatywną reakcję w kontekście prawnym. Będą to dwa czasowniki oznaczające UNIEWAŻNIENIE dwóch istotnych instytucji w prawie: umowy oraz małżeństwa.

Kolokacja z pierwszym czasownikiem: 

TO INVALIDATE  A CONTRACT – unieważnić umowę

Np. One of the primary grounds for invalidating a contract is when one or both parties lack the legal capacity to enter into the agreement – Jedną z głównych przesłanek unieważnienia umowy jest brak zdolności do wejścia w stosunek umowny u jednej lub obu jej stron.

Kolokacja z drugim czasownikiem:

TO NULLIFY A MARRIAGE – unieważnić małżeństwo

Np. If the court dissolves a marriage by divorce – it is a declaration ending a valid marriage. If the court nullifies a marriage – it is a declaration that a valid marriage never existed- Jeśli sąd rozwiązuje małżeństwo przez rozwód – jest to stwierdzenie zakończenia ważnego prawnie związku małżeńskiego. Jeśli sąd unieważnia małżeństwo – jest to stwierdzenie, że ważny prawnie związek małżeński nigdy nie istniał.

TERMS WHICH HAVE MORE THAN ONE MEANING – PART 2 (POJĘCIA MAJĄCE WIĘCEJ NIŻ JEDNO ZNACZENIE – CZĘŚĆ 2)

Kolejna część poświęcona pojęciom, które w języku prawniczym mają więcej niż jedno znaczenie: tym razem będzie to czasownik „TO SERVE” , który ma aż trzy odrębne znaczenia w kontekście prawnym.

1. Pierwsze znaczenie – odnajdujemy w tematyce związanej ze świadczeniem pracy, będącej jednocześnie pełnieniem pewnych funkcji, zazwyczaj publicznych.

TO SERVE AS – wykonywać zawód/pełnić funkcję

SHE SERVED AS A JUDGE FOR FIVE YEARS – Była sędzią przez 5 lat.

HE SERVED AS A PRESIDENT IN THE 60s – Sprawował urząd Prezydenta w latach 60-tych.

2. Drugie znaczenie – osadzone jest w tematyce prawa karnego wykonawczego, czyli kwestii penitencjarnych, dotyczących odbywania kary pozbawienia wolności.

TO SERVE PRISON SENTENCE – odbywać karę pozbawienia wolności

Np. THE CONVICT SERVED PRISON SENTENCE IN THE HALF-OPEN PRISON – Skazany odbywał karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu półotwartego.

3. Trzecie znaczenie – jest istotnym wyrażeniem w obrębie prawa procesowego, oznacza bowiem doręczenie korespondencji.

TO SERVE STH UPON SB – doręczyć coś komuś

THE COURT SERVED THE STATEMENT OF CLAIM UPON THE DEFENDANT – Sąd doręczył pozwanemu pozew.

SIMILAR YET DIFFERENT (PODOBNE, ALE RÓŻNE) PART 4 – COLLOCATIONS OF NEGATIVE REACTION- KOLOKACJE OZNACZAJĄCE NEGATYWNĄ REAKCJĘ: ODWOŁANIE (COFNIĘCIE) CZEGOŚ

Pierwszy czasownik:

TO WITHDRAW – tłumaczony zazwyczaj jako „COFNĄĆ”; przykłady dwóch kolokacji, to:

*TO WITHDRAW PERMISSION – COFNĄĆ POZWOLENIE/ZEZWOLENIE

*TO WITHDRAW CONSENT – COFNĄĆ ZGODĘ

Np. You may withdraw permission to use and process your personal data for marketing purposes at any time. (Możesz w dowolnym momencie cofnąć pozwolenie na używanie i przetwarzanie twoich danych osobowych w celach marketingowych).

The employee can withdraw his consent to work longer if his life circumstances change. (Pracownik może cofnąć swoją zgodę na dłuższy czas pracy jeżeli jego okoliczności życiowe ulegną zmianie).

Drugi czasownik:

TO REVOKE – tłumaczony jako „ODWOŁAĆ”, a przykład kolokacji, to:

*TO REVOKE LAST WILL AND TESTAMENT – ODWOŁAĆ TESTAMENT

Np. I hereby revoke all my previous wills and declare this one to be my last will. (Niniejszym odwołuję wszystkie moje wcześniejsze testamenty i oświadczam, że niniejszy stanowi moją ostatnią wolę).

SIMILAR EXPRESSIONS – PART 3: WYRAŻENIA PODOBNE- CZĘŚĆ 3

Po lekcji 54 oraz 55 wracamy do wyrażeń podobnych, które tym razem występują w umowach, a oznaczają, że w danej umowie coś jest:  ZAPISANE/WSKAZANE/ZAMIESZCZONE/ OKREŚLONE/WYMIENIONE etc.

Tak tłumaczone wyrażenia to:

TO SET OUT

TO SET FORTH

TO STIPULATE

TO PROVIDE

(stąd osnowa klauzuli umownej nazywana jest ‘PROVISION’ (ZAPIS UMOWNY), gdzie ‘It is PROVIDED THAT ….’ czyli w niej „ stanowi się, że ……”)

TO LAY DOWN

TO SPECIFY

np. THE RIGHTS AND OBLIGATIONS OF THE PARTIES ARE SET OUT/SET FORTH/STIPULATED/PROVIDED/LAID DOWN/SPECIFIED IN THE SECTION 6 OF THE TENANCY AGREEMENT

Prawa i obowiązki Stron są wskazane/określone/zamieszczone/zapisane/wymienione w paragrafie 6 Umowy Najmu.

TERMS WHICH HAVE MORE THAN ONE MEANING – part 1  (pojęcia mające więcej niż jedno znaczenie – część 1)

W lekcjach 4 oraz 11, poświęconym tak zwanym FALSE TWINS, czyli „fałszywym bliźniakom”, przyglądaliśmy się wyrazom, które mają inne znaczenie w języku ogólnym oraz zupełnie inne w języku prawniczym, czyli w LEGAL ENGLISH.

Ale żeby było ciekawiej, również w obrębie LEGAL ENGLISH występują słowa, które mają więcej niż jedno znaczenie. Poniżej dwa znaczenia pierwszego z nich:  jest to rzeczownik REPRESENTATION.

REPRESENTATION, w pierwszym znaczeniu zazwyczaj poprzedzone znanym nam już przymiotnikiem ‘LEGAL”(vide Lekcja 3), czyli LEGAL REPRESENTATION, oznacza zastępstwo procesowe, a zatem ogół czynności procesowych podejmowanych przez profesjonalnego pełnomocnika lub obrońcę, innymi słowy reprezentowanie przez adwokata interesów klienta w sądzie, działanie w jego imieniu, na jego rzecz i korzyść.

Np. SOME PLAINTIFFS HAVE LEGAL REPRESENTATION AND SOME DO NOT – THE LATTER ONES ARE CALLED „LITIGANTS IN PERSON”.

Niektórzy powodowie występują w sądzie z pełnomocnikiem, a niektórzy nie – o tych ostatnich mówimy, że “występują osobiście”.

REPRESENTATION w drugim znaczeniu oznacza oświadczenie składane komuś przez kogoś, pojęcie najczęściej stosowane w umowach, w klauzuli zatytułowanej ‘REPRESENTATIONS AND WARRANTIES OF THE PARTIES’ – CZYLI „ OŚWIADCZENIA I GWARANCJE (tu w sensie: ZAPEWNIENIA) STRON”.

np. A REPRESENTATION MEANS A MATERIAL FACT WHICH IS COMMUNICATED BY ONE PARTY TO ANOTHER ONE IN A CONTRACT.

A MISREPRESENTATION STANDS FOR UNTRUE STATEMENT OF A MATERIAL FACT MADE BY ONE PARTY WHICH AFFECTS THE OTHER PARTY’S DECISION IN THE CONTRACT.

Oświadczeniem nazywamy jakiś istotny fakt, który jedna ze stron umowy komunikuje drugiej stronie.

Fałszywe oświadczenie to przedstawienie nieprawdziwego faktu przez jedną ze stron, dotyczącego okoliczności istotnej, czyli mającej wpływ na decyzję drugiej strony umowy.

SIMILAR  IN CONTEXT BUT OPPOSITE IN MEANING (WYRAŻENIA PODOBNE KONTEKSTUALNIE, ALE PRZECIWNE ZNACZENIOWO) – PART 3

W niniejszej lekcji powracamy do podobnych wyrażeń w LEGAL ENGLISH, które mają wspólny kontekst – tym razem jest to BUSINESS LAW oraz COMPANY/ CORPORATE LAW ( czyli prawo gospodarcze i prawo spółek) –  ale znaczenia mają  PRZECIWNE.

Poniżej DWA zestawy kolokacji z czasownikami o przeciwnym znaczeniu, ale osadzonymi w temacie gospodarczej działalności spółek handlowych:

TO COMMENCE COMMERCIAL ACTIVITY

rozpocząć działalność gospodarczą

vs.

TO CEASE COMMERCIAL ACTIVITY

zakończyć działalność gospodarczą

TO SET UP THE COMPANY

założyć spółkę

vs.

TO WIND UP THE COMPANY

zamknąć spółkę

A pozostając w tym samym kontekście, dodatkowo przedstawiam dwie nazwy, które w języku angielskim są bardzo podobne, ale oznaczają dwa odrębne dokumenty, kluczowe w prawie spółek, są to:

UMOWA SPÓŁKI : Articles of Association ( AOA )

vs.

STATUT SPÓŁKI: Memorandum of association ( MOA)

Ponownie zerkniemy na trzy czasowniki w LEGAL ENGLISH, które  zaczynają się od liter „DIS” i znamionują kres jakiegoś działania lub stanu. I ponownie zestawiamy kolokacje z nimi z kolokacjami oznaczającymi początek tych działań lub stanów (część 1 w lekcji nr 29).  Te czasowniki to: DISCONTINUE, DISCLOSE oraz DISBAR. 

TO DISCONTINUE

TO START (LEGAL) PROCEEDINGS            V.         TO DISCONTINUE (LEGAL) PROCEEDINGS

WSZCZĄĆ postępowanie  (sądowe)                      UMORZYĆ postępowanie (sądowe)

TO DISCLOSE

TO MAINTAIN/TO KEEP                              V.          TO DISCLOSE CONFIDENTIAL INFORMATION

INFORMATION CONFIDENTIAL 

ZACHOWAĆ POUFNOŚĆ informacji                     UJAWNIĆ informacje poufne

TO DISBAR

TO  CALL SB TO THE BAR                  V.                    TO DISBAR SB

PRZYJĄĆ (kogoś) DO ADWOKATURY                    WYDALIĆ (kogoś) Z ADWOKATURY

LEGAL ENGLISH CROSSWORD PART 5 ” ACTIVITIES IN LAW ENDING WITH “-ING” (Działania prawne zakończone na “-ing”) – klucz

LEGAL ENGLISH CROSSWORD PART 5 ” ACTIVITIES IN LAW ENDING WITH “-ING” (Działania prawne zakończone na “-ing”)

LEGALESE IN LEGAL DOCUMENTS – PART 2: FORMAL EXPRESSIONS AND THEIR INFORMAL EQUIVALENTS (WYRAŻENIA FORMALNE I ICH NIEFORMALNE ODPOWIEDNIKI)

Powracając do nieco tajemniczej krainy języka LEGALESE, chciałabym tym razem przedstawić garść wyrażeń formalnego języka angielskiego, który występuje nie tylko w skomplikowanych dokumentach prawnych, jakimi są umowy czy testamenty, ale również wszędzie tam, gdzie styl danego pisma czy dokumentu ma charakter formalny i oficjalny, na przykład w  tzw. formal letters, czyli listach formalnych.

Żeby tę „nieco tajemniczą krainę” chociaż trochę przybliżyć, poniżej prezentuję  10 formalnych słów lub wyrażeń z towarzyszeniem ich potocznych, nieformalnych odpowiedników w języku angielskim, a także z ich tłumaczeniem na język polski. Zamieszczam też krótkie przykłady ich użycia –  w pierwszych trzech przypadkach przedstawiając je w różnych wariantach tego samego kontekstu prawnego.

1. IN THE EVENT OF…. = if/if something happens à W PRZYPADKU …

In the event of insolvency of either party to this Agreement, it shall notify the contracting party in writing as soon as practicable.

(W przypadku niewypłacalności jednej ze stron Umowy, powiadamia ona o tym  drugą stronę Umowy na piśmie tak szybko, jak tylko będzie to możliwe.)

2. FORTHWITH = immediately à NIEZWŁOCZNIE/BEZ ZBĘDNEJ ZWŁOKI

In the event of insolvency of either party to this Agreement, its terms and conditions shall be terminated forthwith.

(W przypadku niewypłacalności jednej ze stron Umowy, jej warunki i postanowienia podlegają niezwłocznemu wypowiedzeniu).

3. ENTITLED TO = having the right to à UPRAWNIONY DO/MAJĄCY PRAWO DO ..

Under this Agreement, in the event of insolvency of either party, the other party shall be entitled to terminate the Agreement fortwith).

(Zgodnie z ta Umową, w przypadku niewypłacalności jednej ze stron, druga strona Umowy będzie uprawniona do jej niezwłocznego wypowiedzenia

4. NOTWITHSTANDING sth= despite à POMIMO/MIMO czegoś

She was employed by a top law firm in Warsaw notwithstanding her lack of experience in litigation.

(Zatrudniono ją w “topowej” kancelarii adwokackiej w Warszawie pomimo braku doświadczenia w prowadzeniu procesów sądowych).

5. INASMUCH AS = as for that/in the scope of à O ILE CHODZI O/ W TYM ZAKRESIE, ŻE

Np. He is a good lawyer inasmuch as he wins all the cases in court, but he is not very good at providing legal advice.

(On jest bardzo dobrym prawnikiem o ile chodzi o  wygrywanie spraw sądowych, ale nie za bardzo radzi sobie z udzielaniem porad prawnych)

6. PRIOR TO sth = before sth à PRZED czymś / ZANIM….

Np. He worked for our law firm prior to working as a judge.

(Pracował w naszej kancelarii zanim został sędzią)

7. SUBJECT TO sth = depending on sth à PODLEGAĆ czemuś / ZALEŻEĆ OD czegoś

The decision to sell the assets of the company is subject to the approval of the shareholders.

(Decyzja o sprzedaży aktywów spółki zależy od jej zatwierdzenia przez udziałowców)

8. ENGAGED IN sth = involved in sth à ZAJMUJĄCY SIĘ (ZAWODOWO) czymś

Np. He has been engaged in retail trade for many years.

(On od wielu lat zajmuje się sprzedażą detaliczną).

9. REFERRED TO = mentioned, named à ZWANY/WSKAZYWANY (z nazwy)

Np. BIG BUBBLE Ltd. hereinafter referred to as ’the Company’.

(BIG BUBBLE spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w dalszej części (umowy) zwana “Spółką”.)

10. THE SAME ( = SAID / AFORESAID/ AFOREMENTIONED) = mentioned earlier ( in a document) à WYŻEJ WSPOMNIANY/WYMIENIONY/POWYŻSZY

In the event of payment by invoice the full sum must be paid within 14 days of receipt of the same.

In the event of payment by invoice the full sum must be paid within 14 days  of receipt of aforesaid / said / aforementioned invoice.

(W przypadku płatności na podstawie faktury, zapłata pełnej kwoty musi nastąpić w ciągu 14 dni od otrzymania wyżej wskazanej (faktury).

LEKCJA 60: SIMILAR YET DIFFERENT (PODOBNE, ALE RÓŻNE) – PART 2: COLLOCATIONS OF COURT’S DISAPPROVAL (KOLOKACJE OZNACZAJĄCE BRAK AKCEPTACJI SĄDU)

Kontynuując tematykę wyrażeń o podobnym kontekście, ale różniących się znaczeniowo i tworzących kolokacje z udziałem różnych czasowników – tym razem przedstawiam kontekst przeciwny do poprzedniego, czyli negatywną reakcją sądu, który „nie przychyla się” do tego, co proponuje strona lub orzeka inny, niższy instancyjnie, sąd.

W zakresie opisu poniższych instytucji procesowych, co do których zachowałam tę samą kolejność – odsyłam do lektury poprzedniej lekcji.

1. OBJECTION – sprzeciw; kolokacja dezaprobaty sądu to:

TO OVERRULE THE OBJECTION – oddalić sprzeciw (nie podtrzymać zgłoszonego sprzeciwu)

THE COURT OVERRULED THE OBJECTION RAISED BY THE CLAIMANT’S COUNSEL

(Sąd oddalił sprzeciw zgłoszony przez pełnomocnika powoda)

2. VERDICT/JUDGMENT/DECISION –wyrok/orzeczenie (w przedmiotowym kontekście – sądu I instancji); kolokacja to brak akceptacji ze strony sądu odwoławczego:

TO OVERTURN THE VERDICT/JUDGMENT/DECISION – uchylić wyrok

THE APPELLATE COURT OVERTURNED THE DECISION OF THE COURT OF FIRST INSTANCE

(Sąd odwoławczy uchylił wyrok sądu I instancji)

3. EVIDENCE – dowód/materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, kolokacja braku zgody sądu na dopuszczenie zgłoszonego dowodu to:

TO BAR THE EVIDENCE – nie dopuścić dowodu

THE DISTRICT COURT BARRED THE EVIDENCE DUE TO ITS INADMISSIBILITY

(Sąd Okręgowy nie dopuścił dowodu z powodu jego niedopuszczalności)

4. CLAIM / APPEAL – powództwo ( roszczenie) oraz apelacja – tworzą kolokacje z tym samym czasownikiem, gdy sąd odmawia im zasadności:

TO DISMISS THE CLAIM/THE APPEAL – oddalić powództwo/oddalić apelację

THE PLAINTIFF LOST THE CASE TWICE – WHEN THE DISTRICT COURT DISMISSED HIS CLAIM AND WHEN THE COURT OF APPEAL DISMISSED HIS APPEAL AGAINST THIS DECISION.

(Powód przegrał sprawę dwukrotnie – gdy Sąd Okręgowy oddalił jego powództwo oraz gdy Sąd Apelacyjny oddalił jego apelację od tego wyroku)

5. MOTION (US) /APPLICATION (UK) – wniosek procesowy, który nie jest uwzględniony przez sąd tworzy następującą kolokację:

TO DENY THE MOTION/APPLICATION – nie uwzględnić wniosku procesowego

THE MOTION TO EXAMINE THE ADDITIONAL WITNESS WAS DENIED BY THE JUDGE

(Wniosek o przesłuchanie dodatkowego świadka nie został uwzględniony przez sędziego)

SIMILAR YET DIFFERENT EXPRESSIONS (WYRAŻENIA PODOBNE, ALE RÓŻNE) – PART 1: COLLOCATIONS OF COURT’S APPROVAL (KOLOKACJE OZNACZAJĄCE AKCEPTACJĘ SĄDU)

W angielskim języku prawniczym funkcjonuje kilka wyrażeń, które – choć są do siebie kontekstualnie podobne – różnią się jednak znaczeniowo. Tym wspólnym kontekstem jest tzw. pozytywna reakcja sądu – dzieje się tak w pewnych procesowych okolicznościach, kiedy sąd „przychyla się” lub akceptuje zaoferowane mu rozwiązanie, działanie lub inicjatywę strony procesu względnie innego sądu. Poniżej przedstawiam kilka takich wyrażeń będących kolokacjami różnych czasowników z pewnymi instytucjami procesowymi oraz przykłady ich użycia:

1. OBJECTION – sprzeciw, będący reakcją jednej ze stron na nieprawidłowości natury proceduralnej drugiej strony, zazwyczaj w obrębie przeprowadzanych dowodów, w tym zadawanych świadkom pytań. Gdy sędzia uznaje zasadność zgłoszonego sprzeciwu – a zgłoszenie to ma miejsce ustnie na rozprawie – sprzeciw ten podtrzymuje. Kolokacja to zatem:

TO SUSTAIN THE OBJECTION – podtrzymać sprzeciw

Question to the witness asked by the counsel:

– What did you hear about the event?

Reaction of the counsel representing the opposite party:

– Objection, Your Honour, it’s a hearsay.

Reaction of the judge:

– Objection sustained.

(Pytanie do świadka zadane przez pełnomocnika:

– Co słyszał pan na temat zdarzenia?

Reakcja pełnomocnika strony przeciwnej:

– Sprzeciw , Wysoki Sądzie. To dowód ze słyszenia.

Reakcja sędziego: – Podtrzymuję sprzeciw.)

2. VERDICT/JUDGMENT/DECISION – wyrok sądu I instancji, który podlega tzw. kontroli odwoławczej, czyli niezadowolona z jego treści strona wnosi apelację do sądu wyższej instancji, który po rozpoznaniu tej apelacji na rozprawie apelacyjnej utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, a tym samym przychyla się do tego rozstrzygnięcia. To przykład pozytywnej reakcji sądu na orzeczenie sądu niższej instancji. Kolokacja to:

TO UPHOLD THE VERDICT/JUDGMENT/DECISION – utrzymać w mocy wyrok

THE APPELLATE COURT HEARD THE APPEAL FROM THE JUDGMENT OF THE ORIGINAL COURT AND UPHELD THIS JUDGMENT.

( Sąd odwoławczy rozpoznał apelację od wyroku sądu I instancji i utrzymał ten wyrok w mocy).

3. EVIDENCE – czyli dowód w sprawie ( w szerszym znaczeniu również materiał dowodowy), którego tzw. „dopuszczenie” lub „zaliczenie czegoś w poczet materiału dowodowego” podlega decyzji sądu. Zgoda na dopuszczenie dowodu jest zatem pozytywną reakcją sądu na przedstawienie tego dowodu przez stronę.  Możliwe kolokacje to:

TO ADMIT THE EVIDENCE – dopuścić dowód

lub

TO ADMIT STH ( for example AN EXHIBIT) INTO THE EVIDENCE – przyjąć/zaliczyć (np. przedmiot albo dokument) w poczet materiału dowodowego.

The court admitted the document marked as the exhibit nr 3 into the evidence.

(Sąd zaliczył dokument oznaczony jako dowód nr 3 w poczet materiału dowodowego).

4. APPEAL – czyli apelacja, o której była już mowa powyżej, w punkcie 2). Tym razem jednak kolokacja oznacza przychylenie się sądu właśnie do apelacji, a nie do zaskarżonego nią wyroku sądu niższej instancji. Kolokacja to:

TO ALLOW THE APPEAL – uwzględnić apelację

The Court of Appeal allowed the appeal brought by the claimant.

(Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację wniesioną przez powoda)

 5. MOTION (US) / APPLICATION (UK) – czyli wniosek procesowy składany w trakcie procesu przez stronę, zazwyczaj dotyczący przeprowadzenia jakiegoś dowodu. Gdy sąd przychyla się do wniosku, mamy kolokację:

TO GRANT THE MOTION/APPLICATION – uwzględnić wniosek

THE JUDGE GRANTED THE PLAINTIFF’S MOTION TO EXAMINE THE EXPERT WITNESS

(Sędzia uwzględnił wniosek powoda o przesłuchanie biegłego)

LEGALESE – to nazwa dość wyrafinowanego angielskiego języka prawniczego, nazywanego niekiedy wręcz „żargonem”, którym posługują się anglojęzyczni prawnicy sporządzając formalną korespondencję i rozmaite dokumenty prawne, w szczególności umowy. Obecnie istnieje wprawdzie tendencja do upraszczania i odformalizowania języka prawniczego, ale nadal często spotkać można te specyficzne słowa i wyrażenia w oryginalnych, angielskich dokumentach i listach formalnych.

Poniżej pierwszy zestaw tzw. ARCHAIC TERMS (czyli pojęć archaicznych), chyba najbardziej charakterystycznych w języku legalese. Będą to „wariacje” na temat słowa „HERE”, ich angielska oraz polska definicja, a także krótkie przykłady użycia.

Wyraz „HERE” (= this document, this contract, this letter) odnosi się do tego dokumentu/ umowy/listu, w których został zapisany. Dopisane mogą do niego być różne przyimki – i to one nadają całemu wyrazowi swoiste znaczenie.

HEREBY – by means of this document

 mocą niniejszego dokumentu/niniejszym

I hereby accept the offer (Niniejszym przyjmuję ofertę)

HEREIN – in this contract

 w niniejszej umowie

The amount of remuneration set out herein is non-negotiable (Wysokość wynagrodzenia wskazana w niniejszej umowie nie podlega negocjacjom).

HEREINAFTER – later in this contract

w dalszej części niniejszej umowy

BBM Ltd. hereinafter referred to as “the Company” (BBM Ltd. w dalszej części niniejszej umowy nazywany będzie “Spółką”

HERETOFORE – before signing this document; earlier

zanim sporządzono ten dokument; dotychczas;

The Author guarantees to the Publisher that the Work is heretofore unpublished. ( Autor gwarantuje Wydawcy, iż Utwór nie był dotychczas publikowany).

HEREUNDER

1. (according to) the terms of this document

zgodnie z postanowieniami tego dokumentu

2. under this place in a document

poniżej w tym dokumencie

1. 1 All the activities shall be conducted hereunder. (Wszystkie czynności będą realizowane zgodnie z tym dokumentem)
2. 2. The terms and conditions are listed hereunder. (Warunki I postanowienia umowne są przedstawione poniżej)

HEREWITH – with this letter

razem z tym listem (np. dodatkowe dokument)

I shall serve herewith a copy of the additional document. (Doręczam wraz z listem dodatkowy dokument)

HERETO – to this document

(załączone) do tego dokumentu

The policy of the company is hereto enclosed (Polityka spółki jest załączona do niniejszego dokumentu)

LEGAL ENGLISH CROSSWORD – PART 4:  “NOUNS AS THE NAMES OF PLACES AND INSTITUTIONS IN LAW” – klucz do krzyżówki z lekcji nr 56

LEGAL ENGLISH CROSSWORD – PART 3:  “NOUNS AS THE NAMES OF PLACES AND INSTITUTIONS IN LAW”

SIMILAR EXPRESSIONS: WYRAŻENIA PODOBNE- CZĘŚĆ 2: THE END OF A TRIAL (ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO)

Podobnie, jak w przypadku wyrażeń dotyczących wszczęcia procesu sądowego, w LEGAL ENGLISH funkcjonuje także kilka podobnych wyrażeń oznaczających te czynności sądu, które kończą proces.

ROZSTRZYGNĄĆ SPÓR (w sprawach cywilnych)

TO RESOLVE / TO SETTLE A DISPUTE

ORZEC / ORZEKAĆ (najbardziej ogólne)

TO ADJUDICATE on sth

ORZEC (W WYROKU)

TO RULE / TO HOLD / TO DECIDE/ TO FIND ….    

WYDAĆ WYROK

TO ISSUE A VERDICT

TO ENTER / TO GIVE / TO PASS  A JUDGEMENT

TO PASS A SENTENCE  (w sprawie karnej, wydać wyrok skazujący)

Przykłady:

The court resolved /settled a dispute and awarded damages.

Sąd rozstrzygnął spór i zasądził odszkodowanie.

The court adjudicated on the bank’s bankruptcy.

Sąd orzekł o upadłości banku.

The court held /ruled / decided / issued a verdict /entered a judgment in favour of the claimant.

Sąd orzekł / wydał wyrok na korzyść powoda.

The court found him guilty of murder and passed a sentence of life imprisonment.

Sąd uznał go za winnego popełnienia morderstwa i skazał go ( wydał wyrok skazujący) na dożywotnie pozbawienie wolności.

SIMILAR EXPRESSIONS: WYRAŻENIA PODOBNE- CZĘŚĆ 1: THE BEGINNING OF A TRIAL (WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO) 

W języku LEGAL ENGLISH istnieje kilka podobnych wyrażeń dotyczących zainicjowania postępowania sądowego/ wniesienia sprawy/wytoczenia powództwa/wystąpienia na drogę sądową itp. Poniżej przedstawiam najważniejsze z nich wskazując zarazem, czy używamy ich w kontekście procedury cywilnej (civil) czy procedury karnej (criminal) oraz w którym z dwóch systemów prawa common law są używane (angielskim- UK lub amerykańskim- US)

WNIEŚĆ SPRAWĘ, WSZCZĄĆ POSTĘPOWANIE SĄDOWE:

• to bring a case/to file a lawsuit                (UK, US/civil, criminal)
• to take legal action                                     (US/ civil, criminal)            
• to start legal proceedings                         (UK/civil, criminal)
• to make (start, issue, file) a claim            (UK, US/civil)

/Wszystkie powyższe wyrażenia łączymy z przyimkiem AGAINST SB (PRZECIWKO KOMUŚ)/

WYSTĄPIĆ NA DROGĘ SĄDOWĄ

• to get into litigation     (UK, US/civil, criminal )      

 /To wyrażenie łączymy z przyimkiem WITH  SB (Z KIMŚ)/

POZWAĆ KOGOŚ

• to sue SOMEBODY     (UK, US/civil)

OSKARŻAĆ KOGOŚ  (WNIEŚĆ AKT OSKARŻENIA DO SĄDU)

• to accuse  SB               (UK, US/criminal)

LEGAL ENGLISH CROSSWORD – PART 12 PERSONS INVOLVED IN LAW – klucz do krzyżówki z lekcji nr 52

LEGAL ENGLISH CROSSWORD – PART 1: PERSONS INVOLVED IN LAW, czyli KRZYŻÓWKA z rzeczownikami oznaczającymi różne osoby mające coś wspólnego z prawem:

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 21 (PART 21)  3 TIMES V AND 3 TIMES W

VALID – przymiotnik – WAŻNY (MAJĄCY MOC PRAWNĄ), do rodziny wyrazów- przymiotnik o przeciwnym znaczeniu: INVALID – NIEWAŻNY (synonimy: NULL AND VOID), rzeczownik: VALIDITY – WAŻNOSĆ, rzeczownik: INVALIDATION – UNIEWAŻNIENIE, czasownik: TO INVALIDATE – UNIEWAŻNIĆ; np. THE CONTRACT IS CONSIDERED TO BE VALID IF IT IS LEGALLY BINGING UPON THE PARTIES TO IT AND WAS EXECUTED IN COMPLIANCE WITH THE LAW- Umowę uznaje się ważną, jeśli ma moc prawną wiążącą obie jej strony i została zawarta zgodnie z prawem.

VOLUNTARY – przymiotnik – DOBROWOLNY/NIEOBOWIĄZKOWY (versus: OBLIGATORY/MANDATORY/COMPULSORY – OBOWIĄZKOWY), np. THE ACT OF 27 AUGUST 2004 ON HEALTHCARE SERVICES FINANCED FROM PUBLIC FUNDS PROVIDES AN UNINSURED PERSON WITH THE OPPORTUNITY TO ARRANGE VOLUNTARY HEALTH INSURANCE PURSUANT TO ART. 68 OF THE ABOVEMENTIONED ACT – Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zapewnia osobie nieubezpieczonej możliwość zawarcia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie Art. 68 tej Ustawy.

VALUE ADDED TAX – w skrócie: VAT – PODATEK OD WARTOŚCI DODANEJ, np. ALL THE PRICES ARE INCLUSIVE OF VAT – Wszystkie ceny zawierają podatek VAT.

WAIVE – czasownik – ZRZEC SIĘ ( np. PRAWA DO CZEGOŚ- THE RIGHT TO STH), do rodziny wyrazów: rzeczownik – WAIVER ( ZRZECZENIE SIĘ), np. PURSUANT TO ART. 16 OF COPYRIGHT AND RELATED RIGHTS ACT, THE PERSONAL COPYRIGHTS CAN BE NEITHER ASSIGNED NOR WAIVED – Zgodnie z Art. 16 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autorskich praw osobistych nie można zbyć ani się zrzec.

WARRANTY – rzeczownik – GWARANCJA ( PISEMNE OŚWIADCZENIE O ZOBOWIĄZANIU SIĘ PRODUCENTA TOWARU DO JEGO BEZPŁATNEJ NAPRAWY LUB WYMIANY WE WSKAZANYM W NIM TERMINIE); synonim potoczny: GUARANTEE, np. HE BOUGHT A COMPUTER UNDER A ONE-YEAR WARRANTY WHICH MEANS HE SHALL NOT INCUR ANY COSTS OF ITS REPAIR DURING THAT TERM – Kupił komputer z roczną gwarancją co oznacza, że nie będzie w tym okresie ponosił  kosztów jego naprawy.

WITNESS – rzeczownik – ŚWIADEK (w sprawie), najważniejsze kolokacje rzeczownikowe:

• prosecution witness (świadek oskarżenia) vs. defence witness (świadek obrony);
• key witness (główny świadek);
• witness interview (przesłuchanie świadka w postępowaniu przygotowawczym) vs. examination of the witness (przesłuchanie świadka na rozprawie);
• witness statement (zeznanie świadka w postępowaniu przygotowawczym) vs. witness testimony (dowód z zeznań świadka złożonych na rozprawie);
• swearing in a witness (złożenie przez świadka przysięgi);
• witness oath (przysięga składana przez świadka wierzącego) vs. witness affirmation (przysięga składana przez świadka niewierzącego)
• eye witness (świadek naoczny);
• expert witness (biegły sądowy zeznający w charakterze świadka)
• credibility of the witness (wiarygodność świadka);
• witness summons (wezwanie świadka do sądu/nakaz stawiennictwa świadka);
• witness box ( uk) / witness stand (us)  (miejsce na sali rozpraw / in a courtroom/, w którym świadek składa zeznania);
• immunity witness (świadek koronny),
• witness protection programm (program ochrony świadka) 

np. THE DEFENCE COUNSEL DECIDED TO CALL A WITNESS WHO LIVES NEARBY THE CRIME SCENE – Obrońca powołał na świadka osobę mieszkającą w pobliżu miejsca popełnienia przestępstwa.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 20 (PART 20) 5 TIMES U

UNANIMOUS – przymiotnik – JEDNOMYŚLNY, np. THEY WERE UNANIMOUS IN THEIR DECISION TO REJECT THE OFFER – Jednomyślnie zdecydowali o odrzuceniu oferty.

UNILATERAL – przymiotnik – JEDNOSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCA ( UMOWA), versus: BILATERAL (DWUSTRONNIE ZOBOWIAZUJĄCA), np. THE EXAMPLE OF A UNILATERAL CONTRACT IS DONATION – Przykładem umowy jednostronnie zobowiązującej jest darowizna.

UNDUE INFLUENCE – przymiotnik/rzeczownik – BEZPRAWNY NACISK ( jedna z przesłanek unieważnienia czynności prawnej), np. THE DEFENDANT CLAIMED THAT HE HAD ENTERED INTO THE CONTRACT UNDER UNDUE INFLUENCE – Pozwany  oświadczył, że zawarł umowę pod bezprawnym naciskiem.

UNJUST – przymiotnik – NIESPRAWIEDLIWY – do rodziny wyrazów: przymiotnik o przeciwnym znaczeniu – JUST ( SPRAWIEDLIWY), rzeczownik: INJUSTICE ( uwaga: inny przedrostek) – NIESPRAWIEDLIWOŚĆ oraz przeciwny znaczeniowo rzeczownik – JUSTICE  (SPRAWIEDLIWOŚĆ i SĘDZIA – jako synonim do JUDGE) np. THERE ARE MANY VICTIMS OF THE UNJUST VERDICTS OF THE COURTS – Jest wiele ofiar niesprawiedliwych wyroków sądowych.

ULTRA VIRES – z łaciny = BEYOND POWERS – Z PRZEKROCZENIEM UPRAWNIEŃ LUB KOMPETENCJI , np. THE COURT RULED THAT THE BOARD OF DIRECTORS OF THE COMPANY HAD ACTED ULTRA VIRES – Sąd orzekł, że Zarząd spółki działał poza granicami swoich kompetencji.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 19 ( PART 19) 5 TIMES T

TESTIFY – czasownik – SKŁADAĆ ZEZNANIA STANOWIĄCE  DOWÓD W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM ( AS EVIDENCE IN A COURT PROCEEDINGS), do rodziny wyrazów – rzeczownik : TESTIMONY ( zeznanie, np. WITNESS TESTIMONY – dowód z zeznań świadka), np. SHE AGREED TO TESTIFY IN A RAPE CASE – Zgodziła się na złożenie zeznań w sprawie o zgwałcenie.

TORTFEASOR – rzeczownik – OSOBA POPEŁNIAJĄCA CZYN NIEDOZWOLONY/DELIKT CYWILNY  ( A TORT), np. THE COURT AWARDED DAMAGES FROM THE DEFENDANT WHO WAS A TORTFEASOR – Sąd zasądził odszkodowanie od pozwanego, który był sprawcą deliktu.

TRADE UNION – rzeczowniki – ZWIĄZEK ZAWODOWY PRACOWNIKÓW, np. MOST OF THE EMPLOYEES IN THIS FACTORY BELONG TO THE TRADE UNION – Większość pracowników tej fabryki należy do związku zawodowego.

TRIBUNAL – rzeczownik – SĄD MAJĄCY WŁAŚCIWOŚĆ W SPRAWACH NALEŻĄCYCH DO KONKRETNEJ DZIEDZINY PRAWA, np. EMPLOYMENT TRIBUNAL – Sąd Pracy w UK, CONSTITUTIONAL TRIBUNAL – Trybunał Konstytucyjny w RP, np. THE EMPLOYMENT TRIBUNAL RULED THAT HER DISMISSAL WAS UNFAIR – Sąd Pracy orzekł, że zwolnienie jej z pracy było bezzasadne.

TANGIBLE – przymiotnik – MATERIALNE ( np. DOBRA – TANGIBLE GOODS), versus: litera I – INTANGIBLE GOODS – DOBRA NIEMATERIALNE, np. THERE ARE SOME CATEGORIES OF TANGIBLE GOODS: OBJECTS (MOVABLE AND IMMOVABLE), WATERS, MINERALS AND ANIMALS – Jest kilka kategorii dóbr materialnych: rzeczy ( ruchome i nieruchomości) oraz wody, minerały i zwierzęta.  

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 18 (PART 18 ), 5 TIMES S

SUMMON – czasownik – WEZWAĆ (np. świadka – TO SUMMON A WITNESS); ZWOŁAĆ   (np. Parlament – TO SUMMON THE PARLIAMENT; versus litera C – CONVENE- zwołać np. Zgromadzenie Wspólników w spółce prawa handlowego), do rodziny wyrazów: rzeczownik – SUMMONS/WRIT OF SUMMONS – nakaz stawiennictwa, wezwanie do sądu, np. HE WAS SUMMONED TO APPEAR IN COURT AND TO TESTIFY AS A WITNESS FOR DEFENCE – Został wezwany do stawienia się w sądzie i złożenia zeznań w charakterze świadka obrony.

SHARE – rzeczownik – UDZIAŁ, do rodziny wyrazów: rzeczownik – SHAREHOLDER– udziałowiec/akcjonariusz/wspólnik w spółce, w prawie spadkowym ( INHERITANCE LAW) w kolokacji z przymiotnikiem LAWFUL – LAWFUL SHARE oznacza ZACHOWEK (inne nazwy zachowku to: LEGAL PORTION OF THE ESTATE lub LEGITIME), np. HE OWNS 50% SHARES IN A LIMITED LIABILITY COMPANY – Jest 50% udziałowcem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

SLANDER – rzeczownik – ZNIESŁAWIENIE USTNE ( versus/vide litera L: LIBEL – ZNIESŁAWIENIE PISEMNE); w systemie common law oba typy tworzą TORT OF DEFAMATION – DELIKT ZNIESŁAWIENIA, przy czym SLANDER nie jest jednocześnie przestępstwem, a LIBEL jest, np. SOME AWFUL SLANDERS WERE SPREADED ABOUT THE NEW BOSS DURING THE PARTY – Na imprezie padło kilka oszczerstw/zniesławień na temat nowego szefa.

SUE – czasownik – POZWAĆ ( wszcząć postępowanie cywilne), np. SHE WAS SUED FOR DAMAGES BY HER NEIGHBOUR – Sąsiad pozwał ją o odszkodowanie.

SACK – czasownik – ZWOLNIĆ ( kogoś z pracy), to nieformalny, brytyjski synonim do DISMISS, a nieformalnym synonimem amerykańskim jest FIRE, wszystkie trzy czasowniki oznaczają zwolnienie pracownika z przyczyn leżących po jego stronie, versus: MAKE SB REDUNDANT), np. SHE WAS SACKED FOR THE LACK OF PUNCTUALITY – Zwolniono ją za spóźnianie się.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 17 (PART 17), 5 TIMES R

RATIFY – czasownik – RATYFIKOWAĆ (oficjalnie zatwierdzać) , np. THE PRESIDENT RATIFIED A NEW INTERNATIONAL AGREEMENT – Prezydent ratyfikował nową umowę międzynarodową.

REBUT – czasownik – ODPIERAĆ (np. zarzuty –  ASSERTIONS/ALLEGATIONS) , OBALIĆ (np. domniemanie – PRESUMPTION), np. THE PRESUMPTION OF INNOCENCE IS REBUTTED BY THE FINAL CONVICTION OF THE ACCUSED – Prawomocne skazanie oskarżonego obala domniemanie niewinności.

REDUNDANT – przymiotnik – ZBĘDNY, ZBYTECZNY, NIEOTRZEBNY, zazwyczaj w kontekście sposobu zakończenia stosunku pracy, w którym przyjmuje znaczenie: ZWOLNIONY w specyficznym wyrażeniu TO MAKE SB REDUNDANT – ZWOLNIĆ PRACOWNIKA Z PRZYCZYN LEŻĄCYCH PO STRONIE PRACODAWCY ( zazwyczaj są to tzw. zwolnienia grupowe), np.  A LOT OF EMPLOYEES WERE MADE REDUNDANT DUE TO THE LIQUIDATION OF THE COMPANY – Wielu pracowników zwolniono w związku z likwidacją spółki.

RETIRE – czasownik – PRZEJŚĆ NA EMERYTURĘ, do rodziny wyrazów: rzeczownik -RETIREMENT ( EMERYTURA jako etap życia, w którym w związku z osiągnieciem ustawowego wieku emerytalnego przechodzi się na emeryturę) w odróżnieniu od PENSION – które oznacza EMERYTURĘ jako świadczenie emerytalne pobierane przez emeryta), np. PEOPLE WHO RETIRE ARE ENTITLED TO PENSION – Osoby, które przechodzą na emeryturę są uprawnione do świadczenia emerytalnego.

REJECTION – rzeczownik – ODRZUCENIE, np. oferty (REJECTION OF AN OFFER; w odróżnieniu od jej przyjęcia – ACCEPTANCE OF AN OFFER), do rodziny wyrazów: czasownik -TO REJECT (odrzucić), np. ONCE AN OFFER HAS BEEN REJECTED, IT CANNOT SUBSEQUENTLY BE ACCEPTED BY THE OFFEREE – Po odrzuceniu oferty oblat nie może jej już później przyjąć.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 16 (PART 16) 5 TIMES P

PARTY – rzeczownik – STRONA (W PROCESIE: PARTY TO A CASE; W UMOWIE – PARTY TO A CONTRACT), do rodziny wyrazów – rzeczowniki: PARTIALITY –STRONNICZOŚĆ vs. IMPARTIALITY – bezstronność; przymiotniki: PARTIAL – STRONNICZY vs. IMPARTIAL – bezstronny (bezstronny sędzia to IMPARTIAL JUDGE), np. THE PARTIES TO A CIVIL CASE ARE CALLED THE CLAIMANT (IN UK)/THE PLAINTIFF (IN US) AND THE DEFENDANT – Strony w procesie cywilnym to powód i pozwany.

PATENT – rzeczownik – PRAWO PATENTU NA WYNALAZEK (INVENTION), tak jak inne prawa wyłączne do dóbr przemysłowych (THE EXCLUSIVE RIGHTS TO INDUSTRIAL PROPERTY/GOODS) podlega rejestracji w Urzędzie Patentowym (PATENT OFFICE); oprócz PRAWA AUTORSKIEGO (COPYRIGHT) prawa te należą do praw własności dóbr intelektualnych (INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS), np. PATENT IS THE RIGHT WHICH PROTECTS AN INVENTION FOR THE PERIOD OF 20 YEARS FROM THE DATE OF FILING THE PATENT APPLICATION AT THE PATENT OFFICE – Patent jest prawem chroniącym wynalazek przez 20 lat od daty złożenia wniosku o udzielenie patentu na wynalazek w Urzędzie Patentowym.

PERJURY – rzeczownik- KRZYWOPRZYSIĘSTWO (SKŁADANIE FAŁSZYWYCH ZEZNAŃ), przykład przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości ( CRIME/OFFENCE AGAINST THE ADMINISTRATION OF JUSTICE), np. SHE WAS ACCUSED OF PERJURY DUE TO THE FACT THAT SHE HAD LIED IN COURT TESTIFYING AS A WITNESS IN A MURDER CASE – Została oskarżona o krzywoprzysięstwo, ponieważ jako świadek złożyła w sądzie fałszywe zeznania w sprawie o morderstwo.

POWER OF ATTORNEY – wyrażenie rzeczownikowe – PEŁNOMOCNICTWO ( oświadczenie o powierzeniu prawnikowi reprezentacji prawnej), np. SHE GRANTED THE POWER OF ATTORNEY TO HER ADVOCATE OVER ALL HER FAMILY CASES – Udzieliła swemu adwokatowi pełnomocnictwa do prowadzenia wszystkich spraw rodzinnych.

PETTY – przymiotnik – DROBNY, MAŁY (np. PETTY OFFENCE – WYKROCZENIE, czyli czyn mniejszej wagi niż przestępstwo), np. THE POLICEMAN IS EMPOWERED TO ISSUE A TICKET FOR COMMISSISON OF A PETTY OFFENCE – Policjant jest upoważniony do wystawienia mandatu za popełnienie wykroczenia.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 15 (PART 15) 5 TIMES O

OATH – rzeczownik – PRZYSIĘGA (np. składana w sądzie przez świadka (WITNESS) lub w ramach zaprzysiężenia członka Ławy Przysięgłych (MEMBER OF THE JURY) lub posła (THE DEPUTY) przed objęciem mandatu; wyrażenie czasownikowe TO TAKE THE OATH oraz TO SWEAR THE OATH – SKŁADAĆ PRZYSIĘGĘ , np. THE WITNESS WAS GIVING THE EVIDENCE/ WAS TESTIFYING/ UNDER OATH – Świadek składał zeznania pod przysięgą.

OBITER DICTUM – rzeczowniki – CZĘŚĆ ORZECZENIA W SYSTEMIE COMMON LAW KTÓRA NIE TWORZY PRECEDENSU (PRECEDENT), lecz wskazuje na motywy wyroku; treść orzeczenia, która tworzy precedens to RATIO DECIDENDI, np. THE PART OF THE JUDGEMENT CALLED OBITER DICTUM DOES NOT SET A PRECEDENT IN COMMON LAW – Część orzeczenia zwana Obiter dictum nie tworzy precedensu w systemie prawa zwyczajowego.

OMISSION – rzeczownik – ZANIECHANIE, obok DZIAŁANIA – czyli ACT, jest to sposób popełnienia DELIKTU CYWILNEGO, np. THE TORT CAN BE COMMITTED EITHER BY ACT OR OMISSION – Delikt można popełnić poprzez działanie lub zaniechanie.

OUT OF COURT – wyrażenie rzeczownikowe – POZA SĄDEM, zazwyczaj w kontekście ZAWARCIA UGODY POZASĄDOWEJ , czyli TO SETTLE OUT OF COURT, np. THEY DECIDED TO SETTLE OUT OF COURT TO AVOID THE LEGAL COSTS – Postanowili zawrzeć ugodę pozasądową, aby uniknąć kosztów postępowania.

OUTSTANDING – przymiotnik – ZALEGŁA (płatność, zobowiązanie pieniężne, czyli PAYMENT) , synonimy: OVERDUE PAYMENT, PAYMENT IN ARREARS), np. HE RECEIVED A LETTER FROM THE BANK’S LAWYER REGARDING HIS OUTSTANDING DEBTS – Otrzymał od prawnika banku pismo dotyczące jego zadłużenia.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 14 (PART 14) 5 TIMES N

NEGLIGENCE – rzeczownik – NIEDBALSTWO, pojęcie występujące w prawie deliktów cywilnych, jako TORT OF NEGLIGENCE, czyli delikt niedbalstwa, nieumyślnego wyrządzenia komuś szkody, do rodziny wyrazów – przymiotnik – NEGLIGENT ( niedbały) np. NEGLIGENCE IS THE MOST COMMON GROUND FOR CLAIMANTS BRINGING AN ACTION IN TORT – Niedbalstwo to najczęstsza podstawa dla powodów wnoszących powództwa w sprawach deliktowych.

NET – przymiotnik – NETTO, czyli kwota ( cena) pozostała po potrąceniu wszystkich kosztów, ( versus litera G – GROSS, czyli brutto), np. THE COMPANY’S NETT PROFIT LAST YEAR AMOUNTED TO $20.000 – Zysk netto spółki wyniósł w zeszłym roku 20 tysięcy dolarów.

NOTWITHSTANDING – przysłówek/przyimek – POMIMO (nieformalnym odpowiednikiem jest DESPITE), np. HE WAS EMPLOYED BY ONE OF THE TOP LAW FIRMS IN WARSAW NOTWITHSTANDING HIS LACK OF EXPERIENCE – Zatrudniono go w jednej z najlepszych kancelarii w Warszawie pomimo, iż nie miał żadnego doświadczenia.

NUISANCE – rzeczownik – w systemie common law, DELIKT ZAKŁÓCENIA/NARUSZENIA MIRU DOMOWEGO POPRZEZ INNE NIŻ FIZYCZNE ODDZIAŁYWANIE ( fizyczne naruszenie miru domowego, zazwyczaj wtargnięcie na posesję bez zgody właściciela to TRESPASS TO LAND), często w postaci tzw. emisji hałasu czy zanieczyszczeń powietrza, np. NUISANCE IS DESCRIBED AS CAUSING INTERFERENCE WITH THE ENJOYMENT OF SOMEONE’S LAND – Delikt ten opisuje spowodowanie zakłócenia spokojnego zamieszkiwania.

NULLIFY – czasownik– UNIEWAŻNIĆ, ZNIEŚĆ WAŻNOŚĆ ( synonimem jest INVALIDATE) np. IT IS AT THE DISCRETION OF THE COURT TO NULLIFY THIS CONTRACT– Unieważnienie tej umowy podlega uznaniu sądu.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 13 (PART 13) 5 TIMES M

MALPRACTICE – rzeczownik – BŁĄD W SZTUCE ( popełniony przez prawnika to: LEGAL MALPRACTICE), np. THE DOCTOR WAS FOUND LIABLE FOR MALPRACTICE AND THE HOSPITAL AS HIS EMPLOYER WAS ORDERED TO PAY COMPENSATION TO THE PATIENT WHO SUFFERED INJURY – Lekarza uznano za winnego popełnienia błędu w sztuce i szpital jako jego pracodawca musiał wypłacić odszkodowanie pokrzywdzonemu pacjentowi.

MATERIAL  – przymiotnik – ISTOTNY, WAŻNY, O DUŻYM ZNACZENIU I ROLI ( synonimy: CRUCIAL, VERY IMPORTANT, SIGNIFICANT, CRITICAL), ale nie używamy tego przymiotnika w przypadku następujących pojęć – w prawie rzeczowym: DOBRA MATERIALNE, TO TANGIBLE GOODS, PRAWO MATERIALNE TO SUBSTANTIVE LAW; np. THERE HAVE BEEN FOUR MATERIAL AMENDMENTS TO THE CONSTITUTION LATELY – W ostatnim czasie miały miejsce cztery istotne poprawki do Konstytucji.

MEDIATION – rzeczownik – MEDIACJA, jedna z trzech form tzw. alternatywnego rozstrzygania sporów ( ADR – ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTION) oprócz arbitrażu (ARBITRATION) i negocjacji ( NEGOTIATIONS), np. THE DIVORCE COURT DECIDED TO REFER THE CASE TO MEDIATION – Sąd rozwodowy postanowił skierować sprawę do mediacji.

MINUTES – rzeczownik – PROTOKÓŁ spisywany w trakcie spotkania, zwłaszcza Zgromadzenia Wspólników spółki, ale PROTOKÓŁ PRZEBIEGU ROZPRAWY to RECORD np. HE AGREED TO TAKE THE MINUTES DURING THE LAST MEETING – Zgodził się protokołować na ostatnim spotkaniu.

MISREPRESENTATION – rzeczownik – FAŁSZYWE OŚWIADCZENIE WPROWADZAJĄCE W BŁĄD, zazwyczaj w sytuacji okołokontraktowej, np. HE CONVINCED HER TO ENTER INTO A CONTRACT CLAIMING THAT IT IS GOING TO BE  A VERY PROFITABLE BUSINESS BUT HIS WORDS TURNED OUT TO BE A MISREPRESENTATION –  Nakłonił ją do podpisania umowy twierdząc, że będzie to dla niej korzystny interes, ale jego zapewnienie okazało się być fałszywe.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 12 (PART 12) 5 TIMES L

ANDLORD/LANDLADY – rzeczowniki (odpowiednio dla mężczyzny/kobiety)- nazwa strony w umowie najmu lokalu mieszkalnego (TENANCY AGREEMENT), jest to WYNAJMUJĄCY/A, czyli osoba mająca tytuł prawny do lokalu w zakresie możliwości oddawania go w najem, zazwyczaj jest to właściciel/ka takiego lokalu ( THE OWNER OF THE PROPERTY), druga strona umowy najmu to TENANT, np. THE RENT SHALL BE PAID DIRECTLY INTO THE LANLORD’S BANK ACCOUNT, MONTHLY BY STANDING ORDER – Czynsz będzie uiszczany bezpośrednio na rachunek Wynajmującego, miesięcznie w formie zlecenia stałego.

LAUNDER (MONEY) – czasownik – “PRAĆ (brudne pieniądze)”, czyli lokować nielegalnie zdobyte środki w legalnej działalności gospodarczej, celem ich ukrycia poprzez „wypranie” z przestępczych źródeł, działanie sprawcze w przestępstwie o nazwie: MONEY LAUNDERING, np. THE PUBLIC PROSECUTOR ALLEGED THAT THE COUNTERFEIT MONEY HAD BEEN LAUNDERED THROUGH THE ACCUSED’S BANK ACCOUNT – Oskarżyciel publiczny postawił tezę, iż doszło do „wyprania” sfałszowanych pieniędzy przy wykorzystaniu rachunku bankowego oskarżonego.

LIBEL – rzeczownik – ZNIESŁAWIENIE PISEMNE, w odróżnieniu od SLANDER, czyli zniesławienia ustnego, w prawie common law obie odmiany stanowią delikt zniesławiania (TORT OF DEFAMATION), ale tylko LIBEL jest jednocześnie przestępstwem; jako delikt cywilny( czyn niedozwolony) LIBEL stanowi tzw. delikt dochodzony sądownie z samej swej natury ( TORT ACTIONABLE PER SE) co oznacza, iż w procesie cywilnym nie trzeba wykazywać i udowadniać wystąpienia szkody; w prawie polskim nie stosuje się podziału na zniesławienie pisemne i ustne, czyli najlepiej przekładać je na DEFAMATION, również stanowi przestępstwo penalizowane w art. 212 KK, ścigane z oskarżenia prywatnego; np. THE FAMOUS ACTOR SUED THE NEWSPAPER FOR LIBEL WHEN THEY CLAIMED THAT HIS MARRIAGE WAS SIMPLY A COVER FOR HIS HOMOSEXUALITY – Znany aktor pozwał gazetę za zniesławienie, ponieważ twierdzono w niej, że jego małżeństwo było zwykłą “przykrywką” dla jego homoseksualnej orientacji.

LUMP SUM– rzeczownik – RYCZAŁT, PŁATNOŚĆ JEDNORAZOWA, w odróżnieniu od płatności rozłożonej na raty (INSTALMENTS), np. SHE WOULD PREFER TO TAKE MONEY AS A LUMP SUM RATHER THAN A SERIES OF SMALLER PAYMENTS – Wolałaby dostać pieniądze w formie ryczałtu niż kilku mniejszych wypłat.

LEASE –rzeczownik i czasownik – NAJEM I WZIĄĆ W NAJEM np. samochód, nieruchomość czy lokal, ale zazwyczaj NA CZAS DŁUŻSZY NIŻ W PRZYPADKU NAJMU określanego jako TENANCY, w tym też kontekście instytucja zbliżona raczej do polskiej DZIERŻAWY np. THE RESTAURANT OWNER SIGNED A LEASE AGREEMENT FOR THE NEXT 10 YEARS- Właściciel restauracji podpisał umowę najmu na kolejnych 10 lat.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 11 ( PART 11 ) 5 TIMES K

KIN – rzeczownik o znaczeniu mnogim – RODZINA, KREWNI, np. HE WAS A WEALTHY MAN SO AFTER HIS DEATH A HUGE NUMBER OF PEOPLE CONTACTED HIS SOLICITOR CLAIMING TO BE KIN – Był bogatym człowiekiem, więc po jego śmierci do notariusza zgłosiła sie cała rzesza ludzi podających się za jego krewnych.

KNOW-HOW – PRAKTYCZNA WIEDZA, ZDOLNOŚĆ LUB UMIEJĘTNOŚĆ WYKORZYSTYWANA W DANEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, np. NOTWITHSTANDING HIS GOOD QUALIFICATIONS ON PAPER THEY DOUBTED WHETHER HE HAD THE KNOW-HOW TO ADVISE SUCH AN IMPORTANT CLIENT – Pomimo dokumentów świadczących o jego wysokich kwalifikacjach mieli wątpliwości, czy posiada odpowiednie know-how, aby świadczyć doradztwo prawne tak ważnemu klientowi.

KILLING SOMEBODY IN THE HEAT OF PASSION – POZBAWIENIE KOGOŚ ŻYCIA POD WPŁYWEM SILNEGO WZBURZENIA UZASADNIONEGO OKOLICZNOŚCIAMI (afekt); w polskim prawie karnym taka sytuacja stanowi uprzywilejowany typ przestępstwa zabójstwa przewidziany w § 4 art. 148, a w systemie common law nie jest to odmiana HOMICIDE ( czyli zabójstwa) , ale jedna z postaci MANSLAUGHTER, czyli nieumyślnego spowodowania śmierci.

KING – rzeczownik – KRÓL, MONARCHA (THE MONARCH), np. GREAT BRITAIN IS A PARLIAMENTARY MONARCHY IN WHICH THE KING IS THE HEAD OF THE STATE BUT HE REIGNS RATHER THAN RULES – Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną, w której król jest głową państwa, ale raczej panuje aniżeli rządzi.

KINGDOM – rzeczownik – KRÓLESTWO, np. THE UNITED KINGDOM CONSISTS OF GREAT BRITAIN ( i.e. ENGLAND, SCOTLAND AND WALES) AND NORTHERN IRELAND – Zjednoczone Królestwo składa się z Wielkiej Brytanii ( czyli Anglii, Walii i Szkocji) oraz Irlandii Północnej.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 10 (PART 10), 5 TIMES J

JUDICIARY – rzeczownik –  znaczenie 1: WŁADZA SĄDOWNICZA (w trójpodziale władzy, vide lekcja nr 14);  znaczenie 2: ogół sędziów w państwie, np. IN ENGLAND  THE JUDICIARY ARE LAW MAKERS DUE TO THE COMMON LAW PRINCIPLES – W Anglii sędziowie stanowią prawo za sprawą zasad prawa zwyczajowego; do rodziny wyrazów: JUDICIAL (np. POWER) – przymiotnik –  SĄDOWNICZA (np. WŁADZA),SĄDOWA, np. THE AIM OF THE JUDICIAL REVIEW PERFORMED BY THE US SUPREME COURT IS  TO DECLARE LAWS UNCONSTITUTIONAL – Celem kontroli sądowej wykonywanej przez Federalny Sąd Najwyższy w Stanach Zjednoczonych jest uznawanie aktów prawnych za niekonstytucyjne.

JUROR – rzeczownik – przysięgły, członek Ławy Przysięgłych; do rodziny wyrazów: THE JURY – ława przysięgłych, np. BOTH BARRISTERS AND SOLICITORS ARE DISQUALIFIED FROM SERVING AS JURORS – Zarówno barristerzy jak i solicitorzy są wyłączeni z możliwości bycia przysięgłym.

JURISDICTION – rzeczownik – WŁAŚCIWOŚĆ (RZECZOWA) SĄDU, np. THE III DIVISION OF THE DISTRICT COURT IN WROCŁAW EXERCISES JURISDICTION OVER CRIMINAL CASES – III Wydział Sądu Okręgowego we Wrocławiu ma właściwość rzeczową w sprawach karnych.

JOYRIDING – rzeczownik – CZYN ZABRONIONY POLEGAJĄCY NA ZABORZE CUDZEGO POJAZDU W CELU JEGO KRÓTKOTRWAŁEGO UŻYCIA, np. HE WAS CHARGED WITH JOYRIDING AND BURGLARY – postawiono mu zarzut zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia i kradzieży z włamaniem.

JUVENILE – przymiotnik/rzeczownik – NIELETNI, np. AT THE AGE OF 16 HE COMMITTED AN OFFENSE AND THEREFORE WAS TRIED IN A JUVENILE COURT – W wieku 16 lat popełnił przestępstwo i dlatego był sądzony przez sąd dla nieletnich.

ZAGWOZDKI TERMINOLOGICZNE Z POSTĘPOWANIA KARNEGO

O tych pojęciach i wyrażeniach była już wprawdzie mowa w Lekcji 20, zarazem części 2 PRAWA KARNEGO W PIGUŁCE w zakresie POSTĘPOWANIA KARNEGO, ale myślę, że warto wyraźnie zestawić ze sobą pewne instytucje, które są podobne pod względem językowym, ale jednak różnią się od siebie, czego nieświadomość może generować istotne błędy  merytoryczne.

1a) PRZESŁUCHANIE PODEJRZANEGO W CZASIE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

(PREPARATORY PROCEEDINGS):

(noun) INTERROGATION OF THE SUSPECT

(niekiedy nazywane również : INTERVIEWING albo QUESTIONING, ale INTERROGATION ma najbardziej formalny i procesowy wydźwięk, zmierza bowiem nie tylko do neutralnego ustalenia przebiegu zdarzenia, ale podszyte jest zdecydowanie oskarżycielskim tonem);

(verb) TO INTERROGATE THE SUSPECT – przesłuchać podejrzanego

1b) WYJAŚNIENIA PODEJRZANEGO ZŁOŻONE W  CZASIE TAKIEGO PRZESŁUCHANIA:

(noun) STATEMENT OF THE SUSPECT

(verb) TO MAKE A STATEMENT – składać wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym

2a) PRZESŁUCHANIE OSKARŻONEGO NA ROZPRAWIE GŁÓWNEJ, CZYLI W FAZIE JURYSDYKCYJNEJ POSTĘPOWANIA KARNEGO (JUDICIAL/COURT PROCEEDINGS):

(noun EXAMINATION OF THE ACCUSED/THE DEFENDANT

(verb) TO EXAMINE THE ACCUSED – przesłuchać oskarżonego na rozprawie

2b) WYJAŚNIENIA ZŁOŻONE PRZEZ OSKARŻONEGO NA ROZPRAWIE:

(noun) TESTIMONY OF THE ACCUSED

(verb) TO TESTIFY – składać wyjaśnienia na rozprawie

3a) ZWOLNIENIE Z ARESZTU PODEJRZANEGO/OSKARŻONEGO ZA PORĘCZENIEM MAJĄTKOWYM (PRZED WYROKIEM)

 RELEASE OF THE SUSPECT/THE ACCUSED  ON BAIL

3b) WARUNKOWE PRZEDTERMINOWE ZWOLNIENIE SKAZANEGO/OSADZONEGO Z ODBYWANIA RESZTY KARY POZBAWIENIA WOLNOŚĆI

RELEASE  OF THE CONVICT/ THE PRISONER ON PAROLE

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 9 (PART 9) 5 TIMES I

IMPARTIAL – przymiotnik – BEZSTRONNY, do rodziny wyrazów rzeczownik: IMPARTIALITY (bezstronność) , synonimy: UNPREJUDICED oraz UNBIASED, np. THE IDEAL JUDGE SHOULD BE IMPARTIAL AND INDEPENDENT – Idealny sędzia powinien być bezstronny i niezawisły;

INFRINGE – czasownik – NARUSZAĆ, do rodziny wyrazów – rzeczowniki: INFRINGEMENT (naruszenie), INFRINGER (naruszyciel), synonimy: BREACH, VIOLATION, zazwyczaj używamy w kontekście prawa własności intelektualnej, np. THE INFRINGEMENT OF COPYRIGHT CAN LEAD TO EITHER CIVIL OR CRIMINAL ACTION –Naruszenie prawa autorskiego może skutkować albo postępowaniem cywilnym albo karnym;

INTEREST – rzeczownik – znaczenie 1: INTERES (PRAWNY)/UDZIAŁY , łączy się wtedy z przyimkiem „IN”, np. HE HAS A MAJORITY INTEREST IN THE COMPANY – On ma większość udziałów W  SPÓŁCE (udziały to także: SHARES), znaczenie 2: ODSETKI, łączy się wtedy z przyimkiem „ON”, INTEREST ON CAPITAL INCREASED LAST MONTH = Odsetki OD KAPITAŁU (należności głównej pożyczki/kredytu) wzrosły w zeszłym miesiącu;

INSOLVENT – przymiotnik – NIEWYPŁACALNY, do rodziny wyrazów – rzeczownik-  INSOLVENCY (NIEWYPŁACALNOŚĆ), np. THE COMPANY HAS BECOME INSOLVENT AND CANNOT PAY ITS DEBTS ANY LONGER – Spółka stała się niewypłacalna i nie jest już w stanie spłacać swoje zobowiązania/długi;

INTANGIBLE – przymiotnik –  NIEMATERIALNE (PROPERTY/ GOODS – dobra), (versus: litera T: TANGIBLE (MATERIALNE), np. INTELLECTUAL PROPERTY OR ENERGY ARE THE EXAMPLES OF INTANGIBLE GOODS – Dobra intelektualne i energia są przykładami dóbr niematerialnych.    

RODZINA WYRAZÓW (WORD FAMILY) – CZĘŚĆ 3 (PART 3)

1. NOUN AS A PERSON, CZYLI RZECZOWNIK OZNACZAJĄCY OSOBĘ: 

LITIGANT – STRONA PROCESUJĄCA SIĘ np. CLAIMANT ( POWÓD W UK) CZY PLAINTIFF (powód w US),  litigant in person – to strona procesu występująca bez prawnika;

Np. She can’t afford a counsel so she’s going to be a litigant in person in this trial– Nie stać jej na prawnika, więc będzie występować osobiście w tym procesie.

LITIGATOR – PRAWNIK SPECJALIZUJĄCY SIĘ W PROWADZENIU SPRAW SĄDOWYCH, W PROCESOWANIU SIĘ.

Np. This attorney is a sharp litigator, you do not want to have him as the opponent party in the trial! – Ten adwokat to bystry procesualista, nie chcesz mieć go jako przeciwnika w sądzie!

noun as a concept czyli rzeczownik oznaczający zjawisko:

LITIGATION – PROCES, SPRAWA SĄDOWA, pokrewne pojęcia to:

LEGAL ACTION (w US) LEGAL PROCEEDINGS ( w UK),  LAWSUIT ( w US), CASE, TRIAL .

Np. They will probably get into litigation with the company  – Prawdopodobnie wytoczą proces spółce.

2. VERB

TO LITIGATE – PROCESOWAĆ SIĘ W SĄDZIE, WYSTĄPIĆ NA ‘DROGĘ SĄDOWĄ’

Np. We haven’t resolved the problem out of court so I’m afraid we must litigate with them – Nie doszło do ugody pozasądowej , więc obawiam się, że spotkamy się z nimi w sądzie.

3. ADJECTIVE

LITIGIOUS – dwa znaczenia:

1) SPORNY,

Np. This is a litigious matter, so we can file a claim forthwith – To sprawa sporna, możemy zatem niezwłocznie wytoczyć powództwo.

ale także

2) LUBIĄCY SIĘ PROCESOWAĆ

Np. Everybody knew him from many trials,  he was a litigious man – Wszyscy go znali z wielu procesów, to był pieniacz sądowy.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 8 (PART 8) 5 TIMES H

HABITUAL – przymiotnik- NOTORYCZNY, POWTARZAJĄCY SIĘ (np. w znaczeniu „recydywista”- ktoś, kto popełnił więcej niż jedno przestępstwo, „powracający” do przestępstwa: JOHN SMITH AKA SPIDERMAN IS A WELL KNOWN HABITUAL OFFENDER  – John Smith pseudonim Spiderman jest znanym recydywistą), podobne określenia to: REOFFENDER oraz – bardziej dosadne i nieformalne –  HARDENED CRIMINAL (“zatwardziały” kryminalista)

HEARSAY – rzeczownik- ZASŁYSZANE, INFORMACJA ’Z DRUGIEJ RĘKI’ ; używamy w kontekście tzw. dowodu ze słyszenia (HEARSAY EVIDENCE), który jest najczęstszą podstawą do złożenia sprzeciwu (OBJECTION) w trakcie postępowania dowodowego w systemie common law, np. ‘OBJECTION YOUR HONOUR, HEARSAY – THE WITNESS TESTIFIED WHAT HE HAD HEARD FROM ANOTHER PERSON’ – „Sprzeciw Wysoki Sądzie, zasłyszane, świadek zeznał o tym, co usłyszał od innej osoby”.

HEIR – rzeczownik – SPADKOBIERCA USTAWOWY ( inaczej: INTESTATE SUCCESSOR, w odróżnieniu od TESTATE SUCCESSOR, który dziedziczy na podstawie testamentu); warto zapamiętać, iż nie wymawiamy pierwszej litery „H”, ( zupełnie inaczej niż np. w rzeczowniku HAIRJ), np. HE WAS THE ONLY HEIR AND THEREBY HE INHERITED THE WHOLE ESTATE – Był jedynym spadkobiercą i dlatego odziedziczył cały spadek.

HOLD – czasownik – znaczenie 1: ODBYWAĆ SIĘ, np. THE HEARING WAS HELD ON LAST MONDAY – Rozprawa odbyła się w ubiegły poniedziałek; znaczenie 2: ORZEC, np. THE DISTRICT COURT HELD THAT THE DEFENDANT INCURS TORTIOUS LIABILTY AND HAS TO PAY DAMAGES FOR LOSS SUFFERED BY THE CLAIMANT– Sąd Okręgowy orzekł, że pozwany ponosi odpowiedzialność deliktową i musi zapłacić odszkodowanie za szkodę poniesioną przez powoda.

HARASSMENT– rzeczownik – NĘKANIE, MOLESTOWANIE, MOBBING, np. A FEW WOMEN COMPLAINED OF WORKPLACE HARASSMENT – Kilka kobiet złożyło skargę z powodu mobbingu w miejscu pracy.

WYBRANE KOLOKACJE Z CZASOWNIKIEM ‘ TO ISSUE’

TO ISSUE A CLAIM – wytoczyć powództwo

He issued a claim for damages against the torfeasor – Wytoczył powództwo o odszkodowanie przeciwko sprawcy deliktu.

TO ISSUE A TICKET – wystawić mandat

The municipal police are entitled to issue parking tickets – Straż miejska może wystawiać mandaty  za nieprawidłowe parkowanie.

TO ISSUE A REGULATION – wydać rozporządzenie (akt wykonawczy do ustawy)

The Minister of Education issued a few regulations concerning the homeschooling – Minister Edukacji wydał kilka rozporządzeń dotyczących edukacji domowej.

TO ISSUE AN INVOICE – wystawić fakturę

The Supplier issued an invoice which amounts to 1.000 PLN – Dostawca wystawił fakturę opiewającą na tysiąc złotych.

TO ISSUE A VERDICT – wydać wyrok

The Court of Appeal issued a final verdict in his case – Sąd Apelacyjny wydał ostateczny (prawomocny) wyrok w jego sprawie.

TO ISSUE A PASSPORT – wydać paszport

He was promised to have his passport issued within one month – Obiecano mu wydanie paszportu w ciągu miesiąca.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 7 (PART 7) 5 TIMES G

GAVEL – rzeczownik – młotek sędziowski, służy do ”przybicia” oznajmienia decyzji np. o odroczeniu rozprawy na kolejny termin (vide: letter A –ADJOURN)

GOOD FAITH – rzeczownik – DOBRA WIARA (z łac. BONA FIDES- vide: Lekcja 21), np. THERE IS A PRESUMPTION OF ACTING IN GOOD FAITH ( tu: BONA FIDE, bez „s”) IN PROPERTY LAW – W prawie rzeczowym istnieje domniemanie działania w dobrej wierze.

GRIEVANCE – rzeczownik – SKARGA (np. jako pismo pracownika do pracodawcy), synonim: COMPLAINT, np. A GROUP OF EMPLOYEES COMMENCED THE GRIEVANCE PROCEDURE AGAINST THE EMPLOYER – Grupa pracowników wszczęła procedurę skargową przeciwko pracodawcy.

GUARANTOR – rzeczownik- PORĘCZYCIEL, np. WHEN HE RENTED A FLAT HIS MOTHER ACTED AS THE GUARANTOR FOR THE FULL AMOUNT OF THE RENT FOR THE NEXT 6 MONTHS– Gdy wziął w najem mieszkanie, jego matka poręczyła na łączną kwotę czynszu za pół roku.

GROSS – rzeczownik- BRUTTO (versus litera N: NETT – NETTO), np. DURING THE MEETING THEY CALCULATED BOTH GROSS PROFIT AND NETT PROFIT – THE LATTER ONE BEING THE AMOUNT REMAINING AFTER TAX HAD BEEN DEDUCTED – Na spotkaniu obliczyli zarówno przychód ( zysk brutto) jak i dochód (zysk netto) – ten ostatni oznacza kwotę pozostałą po potrąceniu podatku.

LATIN PHRASES WORTH REMEMBERING – part 3 łacińskie sentencje warte zapamiętania- część 3

Kontynuując prawniczą łacinę z lekcji 5 oraz 23, poniżej kolejne wyrażenia i instytucje, tym razem do połączenia w pary z ich angielskimi definicjami przełożonymi w nawiasach na polski.

Rozwiązanie jak zwykle na dole! Powodzenia!

1.  BONA FIDE        A. CAPABLE OF CRIME (zdolny prawnie do popełnienia przestępstwa)
2.  SUI GENERIS     B. FOR EACH PERSON (na osobę/”głowę”)
3.  VIVA VOCE         C. BETWEEN LIVING PEOPLE (pomiędzy żywymi)
4.  COMPOS MENTIS     D. AMONG OTHER THINGS (między innymi)
5.  INTER VIVOS       E. AS THINGS SEEM AT FIRST (jak się wydaje na pierwszy rzut oka)
6.  PER CAPITA         F. AS OFTEN AS NECESSARY (tak często jak jest to konieczne)
7.  PRIMA FACIE       G. IN GOOD FAITH (w dobrej wierze)
8.  TOTIES QUOTIES      H. SANE (poczytalny)
9.  DOLI CAPAX         I. IN A CLASS OF ITS OWN (swego rodzaju)
10.  INTER ALIA            J. BY SPEAKING (ustnie)

Odpowiedzi:

1 – G

2 – I

3 –  J

4 – H

5 – C

6 – B

7 – E

8 – F

9 – A

10 – D

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 6 ( PART 6 ) 5 TIMES F

FEE –rzeczownik – OPŁATA, ZAPŁATA np. ZA USŁUGĘ, WYKONANE CZYNNOŚCI, np. THE FEE FOR OUR ADVICE SHALL BE PAID IN ADVANCE –Opłata za poradę winna być uiszczona z góry)

FILE – czasownik – ZŁOŻYĆ PISMO W SĄDZIE, np. THE DEFENCE SHALL BE FILED WITHIN 14 DAYS OF THE SERVICE OF THE STATEMENT OF CLAIM – Odpowiedź na pozew należy złożyć w ciągu 14 dni od doręczenia pozwu)

FINE – rzeczownik – GRZYWNA, np. THE COURT IMPOSED A HEAVY FINE UPON THE ACCUSED FOR HIS DANGEROUS DRIVING– Sąd nałożył na oskarżonego/wymierzył oskarżonemu/ wysoką grzywnę za niebezpieczną jazdę.

FORCE MAJEURE – rzeczownik- siła wyższa, np. AN UNEXPECTED EVENT WHICH STOPS A PARTY TO A CONTRACT FROM FULFILLING A CONTRACTUAL OBLIGATION IS CALLED A ‘FORCE MAJEURE’ – Nieoczekiwane zdarzenie, które uniemożliwia stronie umowy spełnienie jej zobowiązania, nazywane jest siłą wyższą.

FRANCHISE – rzeczownik – FRANCZYZA, czyli działalność gospodarcza prowadzona pod szyldem Franczyzodawcy (THE FRANCHISOR) przez przedsiębiorcę zwanego Franczyzobiorcą ( THE FRANCHISEE); działa on we własnym imieniu i na własny rachunek, ale zgodnie z koncepcją określoną przez Franczyzodawcę, który przekazuje mu odpłatnie swoje know-how oraz koncepcję na biznes , np. BEFORE YOU SELECT ANY FRANCHISE INVESTMENT AND SIGN ANY FRANCHISE AGREEMENT, YOU SHOULD GET THE SUPPORT OF A QUIALIFIED FRANCHISE LAWYER. – Zanim zdecydujesz się zainwestować we franczyzę i  podpisać umowę franczyzy powinieneś skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w tej materii.

DOMNIEMANIA PRAWNE, CZYLI PRESUMPTIONS

W polskim prawie funkcjonuje instytucja DOMNIEMANIA PRAWNEGO

(LEGAL PRESUMPTION),

a jedną z jego dwóch kategorii jest DOMNIEMANIE PRAWNE WZRUSZALNE

(THE REBUTTABLE PRESUMPTION) czyli takie, które można obalić (TO REBUT).

W dzisiejszej lekcji chciałabym przedstawić związane z tym zagadnieniem wyrażenia w Legal English oraz wskazać trzy przykłady domniemań występujących w polskim prawie wraz z ich tłumaczeniem na angielski.

W obrębie tego zagadnienia, poza trzema wskazanymi powyżej, występują jeszcze następujące wyrażenia w angielskim prawniczym:

THE PRESUMPTION OF … – Domniemanie……..(czegoś)…

IT IS PRESUMED, THAT … – Domniemywa się, że …………

THE REBUTTAL OF PRESUMPTION – Obalenie domniemania

TO REBUT THE PRESUMPTION – Obalić domniemanie.

Oto przykłady trzech najważniejszych domniemań w polskim prawie:

THE PRESUMPTION OF GOOD FAITH – czyli domniemanie istnienia dobrej wiary.

Dobra wiara ( z łaciny: bona fides) to słusznie usprawiedliwiona świadomość osoby, że przysługuje jej jakieś prawo. Obalenie tego domniemania nastąpi w przypadku udowodnienia istnienia złej wiary ( BAD FAITH/ łac: mala fides)

THE PRESUMPTION OF INNOCENCE – czyli domniemanie niewinności, jedna z kardynalnych zasad procesu karnego, jego obalenie może nastąpić tylko przez udowodnienie winy oraz stwierdzenie jej prawomocnym wyrokiem skazującym oskarżonego.

THE PRESUMPTION OF PATERNITY – czyli domniemanie ojcostwa, które obalić można jedynie wytoczeniem powództwa o jego zaprzeczenie.

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 5 (PART 5) 5 TIMES E

EMBEZZLE – czasownik – ZDEFRAUDOWAĆ/PRZYWŁASZCZYĆ POWIERZONE MIENIE, np. YOU ‘EMBEZZLE’ WHEN YOU STEAL THE PROPERTY OR MONEY YOU WERE SUPPOSED TO LOOK AFTER – Dopuszczasz się popełnienia przestępstwa defraudacji,  gdy kradniesz mienie lub środki pieniężne, które ci powierzono; do rodziny wyrazów: rzeczownik – EMBEZZLEMENT – zdefraudowanie/przywłaszczenie powierzonego mienia

ENTITLE – czasownik – UMOCOWAĆ/UPRAWNIĆ (kogoś do czegoś/zrobienia czegoś), np. HE WAS ENTITLED TO REPRESENT ME IN THIS DISPUTE – I GAVE HIM THE POWER OF ATTORNEY – Był uprawniony do reprezentowania mnie w tym sporze, dałam mu pełnomocnictwo; do rodziny wyrazów: rzeczownik – ENTITLEMENT – uprawnienie/umocowanie

EVICT – czasownik – EKSMITOWAĆ, np. THE BAILIFF IS THE BRITISH ENFORCEMENT OFFICER WHO HAS TO DEAL WITH EVICTIONS – Komornik zajmuje się eksmisjami; do rodziny wyrazów: rzeczownik – EVICTION – eksmisja

EVADE – czasownik –UCHYLAĆ SIĘ ( od płacenia podatków), do rodziny wyrazów: rzeczownik – EVASION – uchylanie się od zobowiązań podatkowych, np. HE WAS ARRESTED FOR TAX EVASION – Został zatrzymany za niepłacenie podatków)

EXPRESSLY – przysłówek – WYRAŹNIE, WPROST ( zakomunikować coś, wskazać, zapisać), z łaciny: expressis verbis , np. IT WAS EXPRESSLY FORBIDDEN IN THIS PROVISION – To zostało wyraźnie zakazane/zabronione w tym przepisie)

CZASOWNIKI NA „DIS”, KTÓRE COŚ KOŃCZĄ –  czyli TO DISSOLVE, TO DISCHARGE oraz TO DISMISS

Poniżej przyjrzymy się zestawom kolokacji o przeciwnych znaczeniach, w obrębie funkcjonujących w Legal English podobnych czasowników: TO DISSOLVE,  TO DISCHARGE oraz TO DISMISS. Wszystkie zaczynają się od liter „DIS” i oba znamionują kres jakiegoś działania lub stanu, ale używamy ich w kolokacjach z różnymi pojęciami, a każdy z nich ma też kolokacje o przeciwnym znaczeniu, które oznaczają z kolei początek tych działań lub stanów.

TO DISSOLVE

TO SUMMON THE PARLIAMENT    V.   TO DISSOLVE THE PARLIAMENT

zwołać Parlament                                      rozwiązać Parlament

TO SET UP THE COMPANY   V.    TO DISSOLVE THE COMPANY

założyć  spółkę                                  rozwiązać spółkę

TO ENTER INTO A MARRIAGE    V.    TO DISSOLVE A MARRIAGE BY DIVORCE

zawrzeć małżeństwo                             rozwiązać małżeństwo przez rozwód

TO DISCHARGE

TO ENTER INTO A CONTRACT     V.    TO DISCHARGE A CONTRACT

zawrzeć umowę                                      rozwiązać umowę

TO IMPRISON/INCARCERATE A CONVICT    V.   TO DISCHARGE A PRISONER

uwięzić skazanego                                                      uwolnić/zwolnić więźnia

TO INCUR/TO GO INTO A DEBT    V.   TO DISCHARGE A DEBT    

zaciągnąć dług                                         spłacić dług

 TO DISMISS

TO HIRE/EMPLOY SB               V.              TO DISMISS (sack/fire) SB

zatrudnić kogoś                                           zwolnić kogoś

TO ALLOW A CLAIM                  V.              TO DISMISS A CLAIM

uwzględnić powództwo                             oddalić powództwo   

TO ALLOW AN APPEAL             V .            TO DISMISS AN APPEAL

uwzględnić apelację                                    oddalić apelację

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 4 (PART 4) 5 TIMES D

DEFAMATION – rzeczownik – ZNIESŁAWIENIE (pełna nazwa deliktu – TORT OF DEFMATION, w common law występuje w dwóch postaciach: jako SLANDER – zniesławienie ustne oraz: LIBEL – zniesławienie pisemne, stanowiące zarazem przestępstwo;

DETAIN – czasownik – POZBAWIĆ PRAWNIE WOLNOŚCI POPRZEZ TYMCZASOWE ARESZTOWANIE; do rodziny wyrazów: rzeczownik – DETENTION – TYMCZASOWE ARESZTOWANIE (np. THE COURT DECIDED ABOUT HIS DETENTION SO HE WAS REMANDED IN CUSTODY – Sąd wydał postanowienie o jego tymczasowym aresztowaniu, więc został osadzony w areszcie)

DISCLOSE – czasownik – UJAWNIĆ (synonim w Legal English do REVEAL, np. NON-DISCLOSURE/lub CONFIDENTIALITY/ CLAUSE – czyli klauzula poufności; do rodziny wyrazów:  rzeczownik –  DISCLOSURE – ujawnienie)

DISCRETION – rzeczownik – UZNANIE (sędziowskie, które powinno być „swobodne”, czyli niczym nieskrępowane, jako takie zwane zresztą „władzą dyskrecjonalną” sądu, np. THIS DISPUTE SHALL BE RESOLVED AT THE DISCRETION OF THE JUDGE –  Ten spór powinien być rozstrzygnięty według uznania sędziowskiego)

DRAFT – jako rzeczownik: PROJEKT (np. A DRAFT LAW – projekt ustawy), ale jako czasownik – SPORZĄDZIĆ ( dokument prawny, np. ALL QUALIFIED LAWYERS DRAFT LEGAL DOCUMENTS FOR THEIR CLIENTS –Wszyscy profesjonalni prawnicy sporządzają dokumenty prawne dla swoich klientów)

PRZESTĘPCZY SLANG, CZYLI JAK LEPIEJ ROZUMIEĆ AMERYKAŃSKIE KRYMINAŁY

I ponownie zapraszam do zabawy: tym razem łączymy wyrażenia lub słówka z Legal English (numery) z odpowiednikami w kryminalnym slangu angielskim (duże litery) i dodatkowo z polskimi ich tłumaczeniami (małe litery)!

Miłej zabawy! Klucz do zadania na dole strony!

1  to arrest/apprehend                                     A  to grass              a rzecz pochodząca z kradzieży

2  the police                                                        B  a screw              b paser

3  a lawyer                                                           C  the law               c kapuś/informator

4  a prison guard                                               D  a nark                d prawnik/obrońca                     

5  to inform the police                                      E  to nick                e zrobić napad z bronią w ręku

6  an informer                                                     F  a fence               f strażnik więzienny

7  corrupt                                                             G  to blag               g policja/organy ścigania

8  stolen                                                               H  bent                    h zatrzymać/”aresztować”

9  a buyer of a stolen property/receiver/       I  a brief                  i skorumpowany

10 to hold up/to rob using weapons              J  hot                       j zawiadomić policję /”donieść”

Odpowiedzi:

1 – E – h

2 – C – g

3 –  I – d

4 – B – f

5 – A – j

6 – D – c

7 – H – i

8 – J – a

9 – F – b

10- G – e

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 3 (PART 3)-  5 TIMES C

CAPACITY – rzeczownik – ZDOLNOŚĆ (prawna – LEGAL CAPACITY; do czynności prawnych – CAPACITY TO PERFORM ACTS IN LAW; do bycia pociągniętym do odpowiedzialności karnej – CAPACITY TO COMMIT A CRIME)

CERTIFY – czasownik – ZAŚWIADCZYĆ ( np. THIS IS TO CERTIFY THAT…. – Niniejszym zaświadcza się, że…); do rodziny wyrazów: rzeczownik – CERTIFICATE – zaświadczenie

CONVENE – czasownik – ZWOŁAĆ (spotkanie lub Zgromadzenie Wspólników, np. THE GENERAL MEETING OF THE SHAREHOLDERS OF THE COMPANY WAS CONVENED FOR THE NEXT MONDAY – Walne Zgromadzenie Wspólników spółki zostało zwołane na przyszły poniedziałek;  versus litera S – SUMMON)

CAPITAL – rzeczownik – KAPITAŁ ( wszystkie aktywa spółki) oraz KWOTA GŁÓWNA (pożyczki, kredytu – np. THE LOAN YOU HAVE TO REPAY CONSISTS OF THE CAPITAL AND THE INTEREST THEREON– Pożyczka, którą musisz spłacić składa się z kwoty głównej i odsetek od tej kwoty) ); versus litera I – INTEREST)

COVER – rzeczownik/czasownik – POKRYĆ/POKRYCIE ( np. kosztów przez Ubezpieczyciela, które poniesione zostały przez Ubezpieczonego, w ramach umowy ubezpieczenia: IN CASE OF THE COLLISSION, THE INSURANCE SHALL COVER THE COSTS OF CAR REPAIR )

DWIE ZŁOTE MYŚLI O PRAWIE POCHODZĄCE OD WOLTERA – CD.!

W lekcji nr 8 przyglądaliśmy się sentencji Woltera o porażce procesowania się bez względu na wynik sprawy. Wracamy teraz do tego filozofa, aby zerknąć na jego kolejne dwie maksymy na temat prawa, które jawią się jako istotne. Pierwszą dedykuję sędziom karnistom, a druga –  w kontekście bieżących wydarzeń wojennych – jest niestety  wciąż aktualna.

“It is better to risk saving a guilty person than to condemn an innocent one.”

LEPIEJ ZARYZYKOWAĆ UWALNIAJĄC WINNEGO, NIŻ SKAZAĆ NIEWINNEGO.

“War is the greatest of all crimes; and yet there is no aggressor who does not color his crime with the pretext of justice.”

WOJNA JEST NAJWIĘKSZĄ ZE ZBRODNI; A JEDNAK  NIE MA TAKIEGO AGRESORA, KTÓRY NIE USPRAWIEDLIWIAŁBY SWOJEJ ZBRODNI PRZESŁANKĄ SPRAWIEDLIWOŚCI.

źródło: Pinterest

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚĆ 2 (PART 2) 5 TIMES B

BAN – rzeczownik/czasownik – ZAKAZ/ZAKAZAĆ

(np. jako rodzaj środka karnego: BAN ON DRIVING IS ONE OF THE PENAL MEASURES IN POLISH CRIMINAL CODE – Zakaz prowadzenia pojazdów jest jednym z środków karnych w polskim kodeksie karnym)

BURDEN OF PROOF – rzeczowniki – CIĘŻAR DOWODU

(np. w systemach COMMON LAW:  IN CRIMINAL CASES THE BURDEN OF PROOF IS ON THE PUBIC PROSECUTOR WHO HAS TO PROVE THE DEFENDANT’S GUILT BEYOND THE REASONABLE DOUBT- W sprawach karnych ciężar dowodu spoczywa na oskarżycielu publicznym, który musi udowodnić winę oskarżonego ponad uzasadnioną wątpliwość)

BREACH – rzeczownik/czasownik – NARUSZENIE/NARUSZYĆ 

(np. warunki umowy:  THE MAJOR BREACH OF CONTRACT OF EITHER PARTY SHALL CONSTITUTE THE GROUNDS FOR THE CONTRACT’S TERMINATION – Poważne naruszenie umowy przez jedną z jej stron stanowi podstawy do wypowiedzenia tej umowy)

BUDGET – rzeczownik – BUDŻET

Np. THE MINISTER HAS PUT FORWARD A BUDGET AIMED AT SLOWING DOWN THE ECONOMY – Minister przeforsował budżet, który pozwoli na spowolnienie gospodarki.)

(THE) BAR – rzeczownik – ADWOKATURA, PALESTRA

(stąd nazwa jednego z dwóch tytułów zawodowych prawników w UK – BARRISTER, chociaż używamy tego pojęcia także w odniesieniu do Adwokatury w innych systemach, np. amerykańskim lub polskim: THE AMERICAN BAR ASSOCIATION – Amerykańska Palestra czy też :   IN ORDER TO BECOME A QUALIFIED ADVOCATE IN POLAND ONE SHOULD PASS THE BAR EXAM AT THE END OF THE LEGAL TRAINING PERIOD – Aby wykonywać w Polsce zawód adwokata trzeba zdać egzamin adwokacki kończący okres aplikacji)

LATIN PHRASES WORTH REMEMBERING – ŁACIŃSKIE SENTENCJE WARTE ZAPAMIĘTANIA CD. – CRIMINAL LAW (PRAWO KARNE)

Powracając do tematyki z 5 lekcji, tym razem bliższe spotkanie z tymi łacińskimi paremiami, które stanowią istotne zasady prawa karnego.

NULLUM CRIMEN SINE LEGE 

There is no crime without a law

(nie ma przestępstwa bez przepisu ustawy)

Z przedimkiem nieokreślonym ‘a’ rzeczownik ‘law’ przyjmuje węższe znaczenie, czyli ‘ustawa’

LEX RETRO NON AGIT 

The law cannot be applied retrospectively

(prawo nie działa wstecz)

Przedimek określony ‘the’ przed rzeczownikiem ‘law’ stawiamy przy jego szerszym znaczeniu, czyli ‘prawo’

NULLUM CRIMEN SINE PERICULO SOCIALI 

There is no crime without social harmfulness

(nie ma przestępstwa bez społecznej szkodliwości)

(rodzina wyrazów: HARM – SZKODA; HARMFUL – SZKODLIWY; HARMFULNESS – SZKODLIWOŚĆ)

NULLUM CRIMEN SINE CULPA 

There is no crime without guilt

(nie ma przestępstwa bez winy sprawcy)

(rodzina wyrazów: GUILT – WINA; GUILTY – WINNY)

NULLA POENA SINE LEGE 

There is no penalty without a law (synonim: PUNISHMENT)

(nie ma kary bez przepisu ustawy)

LEGAL ENGLISH ALPHABET – ALFABET ANGIELSKICH  POJĘĆ PRAWNYCH, CZĘŚC 1 (PART 1) 5 TIMES A

ALTER – czasownik- ZMIENIAĆ

(synonim w Legal English do: CHANGE);

do rodziny wyrazów: rzeczownik – ALTERATION – zmiana

PLEASE INITIAL ANY ALTERATIONS TO THE ENCLOSED PLEADINGS – Proszę opatrzyć parafką wszelkie zmiany naniesione na załączone pismo procesowe).

ADJOURN – czasownik- ODROCZYĆ

np. spotkanie lub rozprawę na kolejny termin: THE HEARING WAS ADJOURNED UNTIL NEXT FRIDAY – Rozprawę odroczono na przyszły piątek

ARREARS – rzeczownik w l.mn. – ZALEGŁOŚCI, NIESPŁACONE KWOTY   

(synonimy: OUTSTANDING DEBTS, OVERDUE PAYMENTS), natomiast  w wyrażeniu:

IN ARREARS – oznacza „Z DOŁU” ( w sensie – na koniec okresu rozliczeniowego) , np. THE LOAN SHALL BE REPAID MONTHLY IN ARREARS – Pożyczkę należy spłacać miesięcznie „z dołu”/na koniec miesiąca)

ALLEGE – czasownik – ZARZUCAĆ (KOMUŚ) NEGATYWNE POSTĘPOWANIE    

(nie tylko w kontekście karnoprawnym)

HE IS ALLEGED TO HAVE COMMITTED A TORT OF NEGLIGENCE – Zarzuca mu się popełnienie deliktu niedbalstwa);

do rodziny wyrazów: rzeczownik – ALLEGATION – zarzut/ twierdzenie zrzucające komuś coś negatywnego)

ACCEPTANCE (of the offer) – rzeczownik – PRZYJĘCIE (oferty)

UNDER ENGLISH AND AMERICAN CONTRACT LAW, ACCEPTANCE OF AN OFFER IS ONE OF THE NECESSARY ELEMENTS OF A CONTRACT – Zarówno w angielskim jak i amerykańskim prawie umów Przyjęcie Oferty stanowi konieczny element przy zawieraniu umowy.

vide litera R – REJECTION (of the offer) – odrzucenie oferty

SKRÓTY WAŻNYCH POJĘĆ I INSTYTUCJI, CZYLI LEGAL ENGLISH ABBREVIATIONS

Zapraszam do zabawy w łączenie w pary skróconych nazw wybranych instytucji lub pojęć z odpowiadającymi im pełnymi nazwami . Poniżej dziesięć takich par do znalezienia, a w nawiasach polskie znaczenie każdej nazwy. Powodzenia!

P.S. Prawidłowe pary na dole! :)

1. V.             a) VALUE ADDED TAX (podatek od wartości dodanej)

2. GBH       b) ANY OTHER BUSINESS (pozostałe sprawy – nie objęte agendą spotkania)

3. DA           c) FORREIGN OFFICE (Ministerstwo Spraw Zagranicznych)

4. MEP        d) FEDERAL BUREAU OF INVESTIGATION (Federalne Biuro Śledcze)

5. MP           e) QUEEN’S COUNSEL (Adwokat Królewski w UK)

6. VAT           f) DISTRICT ATTORNEY (Prokurator Okręgowy w US)

7. FO            g) MEMBER OF THE EUROPEAN PARLIAMENT (Europoseł)

8. FBI           h) GRIEVOUS BODILY HARM (ciężkie uszkodzenie ciała)

9. QC            i) VERSUS (przeciwko, np. przy oznaczaniu stron w procesie sądowym)

10. AOB        j) MEMBER OF PARLIAMENT (członek brytyjskiego parlamentu)

 1 i); 2 h); 3 f); 4 g); 5 j); 6 a); 7 c);  8 d);  9 e); 10 b)

PRAWO KARNE W PIGUŁCE: CZĘŚĆ 2 ( PART 2) : GARŚĆ KOLOKACJI Z POSTĘPOWANIA KARNEGO

Prawo karne procesowe, czyli prawo postępowania karnego to LAW OF CRIMINAL PROCEEDINGS, normuje ono zasady procesu karnego, czyli tzw. procedurę karną- CRIMINAL PROCEDURE/PROCEEDING.

Poniżej zestaw najważniejszych kolokacji czasownikowo-przyimkowo-rzeczownikowych, przedstawionych w chronologicznej kolejności toku postępowania karnego i w obrębie obu jego etapów:

PREPARATORY PROCEEDINGS: INVESTATION/INQUIRY – postępowanie przygotowawcze: śledztwo/dochodzenie

TO APPREHEND (ARREST) THE OFFENDER AT THE CRIME SCENE – zatrzymać ( “aresztować”, ująć)        sprawcę na miejscu popełnienia przestępstwa

TO CHARGE SB WITH FRAUD– postawić komuś zarzut oszustwa

TO INTERROGATE A SUSPECT – przesłuchać podejrzanego

TO DETAIN (ARREST) A SUSPECT AND REMAND THEM IN CUSTODY – zastosować względem podejrzanego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania i osadzić go w areszcie;

TO RELEASE THE SUSPECT ON BAIL – zwolnić podejrzanego z aresztu za poręczeniem majątkowym;

TO ACCUSE SB OF FRAUD – oskarżyć kogoś o oszustwo

COURT (JUDICIAL) PROCEEDINGS) – postępowanie sądowe (jurysdykcyjne)

TO ARRAIGN THE ACCUSED (DEFENDANT) – postawić oskarżonego w stan oskarżenia (przez co rozumieć należy: odczytanie oskarżonemu na rozprawie aktu oskarżenia(=INDICTMENT) i zapytanie go, czy przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu (DO YOU PLEAD GUILTY?)

TO EXAMINE THE ACCUSED – przesłuchać oskarżonego na rozprawie

TO CONVICT THE ACCUSED OF FRAUD AND SENTENCE HIM TO 2 YEARS IMPRISONMENT – skazać oskarżonego a oszustwo I wymierzyć mu karę dwóch lat pozbawienia wolności

TO SERVE A PRISON SENTENCE – odbywać karę pozbawienia wolności

TO RELEASE THE CONVICT ON PAROLE – udzielić skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania reszty kary pozbawienia wolności

PRAWO KARNE W PIGUŁCE: CZĘŚĆ 1 (PART 1) : KILKA MATERIALNYCH SŁÓWEK i DLACZEGO PRAWO MATERIALNE TO NIE MATERIAL LAW?

Prawo karne (podobnie zresztą jak cywilne) dzieli się na materialne (uregulowane w kodeksie karnym i pozakodeksowych przepisach karnych) oraz procesowe (uregulowane w kodeksie postępowania karnego). To pierwsze jednak dość często tłumaczy się na angielski w sposób błędny, czyli posługując się wspomnianą już w lekcji 16. tzw. „kalką językową”, czyli z użyciem przymiotnika ‘MATERIAL’.

Ale niestety – przymiotnik MATERIAL (i jego synonimy: CRUCIAL, IMPORTANT, SIGNIFICANT) ma w języku prawniczym swoje szczególne znaczenie, a mianowicie „istotny” (ważny, kluczowy). Jeśli zatem chcemy przetłumaczyć „prawo materialne” musimy się posłużyć przymiotnikiem SUBSTANTIVE, czyli w przypadku prawa karnego będzie to SUBSTANTIVE CRIMINAL LAW.

Poniżej garść pojęć i wyrażeń, które normuje prawo karne materialne:

CRIME / CRIMINAL OFFENCE  UK) / OFFENSE (US) –  czyli przestępstwo

TO COMMIT A CRIME – to: popełnić przestępstwo

CRIMINAL/ OFFENDER (UK)/PERPETRATOR (US)/ CULPRIT – czyli przestępca, sprawca, natomiast

ACCOMPLICE – to osoba popełniająca przestępstwo „wspólnie i w porozumieniu” z głównym sprawcą, którego nazywany wówczas THE PRINCIPAL OFFENDER;

RELAPSE INTO CRIME – czyli powrót do przestępstwa, zwany potocznie „recydywą”. Sprawca powracający na ścieżkę przestępczą, to: HABITUAL OFFENDER/HARDENED CRIMINAL.

BAIL – to poręczenie (zazwyczaj majątkowe, tzw. „kaucja”, albo udzielone w formie oświadczenia osoby godnej zaufania – tzw. BAIL BOND)

PUNISHMENT/PENALTY – to kara, a PENAL MEASURE – to środek karny

PROBATION – to okres próby, który sąd wyznacza na przykład w przypadku:

SUSPENDED SENTENCE – czyli warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności oraz

PAROLE – warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności.

Prawo własności intelektualnej (czyli INTELLECTUAL PROPERTY LAW) w pigułce.

INTELLECTUAL PROPERTY LAW – prawo własności intelektualnej to dziedzina prawa cywilnego obejmująca zasadniczo:

COPYRIGHT LAW – czyli prawo autorskie oraz

INDUSTRIAL PROPERTY LAW – prawo własności przemysłowej.

Zarówno na moim wykładzie z OCHRONY WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, jak i na moich zajęciach lektoratu (ten temat realizuję na trzecim semestrze dla kierunku Prawo) zawsze dzielę się z moimi studentami refleksją, iż zarówno po polsku, jak i po angielsku nazwa tej dziedziny prawa nie jest w pełni poprawna. Otóż „WŁASNOŚĆ” jest rodzajem bezwzględnie obowiązującego prawa do dóbr materialnych (TANGIBLE GOODS) albo niematerialnych (INTANGIBLE GOODS), a zatem w istocie mamy do czynienia z PRAWEM WŁASNOŚCI DÓBR INTELEKTUALNYCH (THE OWNERSHIP OF INTELLECTUAL GOODS LAW).

Poniżej przedstawiam kilka wybranych pojęć/wyrażeń mieszczących się w zakresie tej dziedziny prawa:

THE AUTHOR/THE CREATOR – autor, twórca

THE AUTHORSHIP OF THE WORK – autorstwo utworu

THE PERSONAL AND ECONOMIC COPYRIGHT – osobiste i majątkowe prawo autorskie

TO DISSEMINATE THE WORK – rozpowszechniać utwór

TO ASSIGN THE ECONOMIC COPYRIGHT IN THE WORK – przenieść majątkowe prawo autorskie do utworu vs. TO GRANT A LICENCE TO USE THE WORK – udzielić licencji na korzystanie z utworu;

LICENCE FEE (ROYALTIES) – opłata licencyjna ( tantiemy)

TO GRANT A PATENT/TO PATENT THE INVENTION- przyznać prawo patentu do wynalazku

TRADEMARK – znak towarowy

INDUSTRIAL DESIGN – wzór przemysłowy

PATENT OFFICE – Urząd Patentowy

Co w Legal English można PONOSIĆ ?  SUFFER VS. INCUR

W języku angielskim prawniczym operujemy zasadniczo dwoma czasownikami, które możemy przetłumaczyć na język polski jako: „ponieść/ ponosić”.

O czasowniku ‘TO SUFFER’ wspomniałam już przy okazji tematu 10 – FALSE FRIENDS (FAŁSZYWI PRZYJACIELE) –czyli słówka podobne, ale różniące się znaczeniem – część 2 (part 2), ponieważ tworzy on kolokację z rzeczownikiem DAMAGE. Przypominam zatem w tym miejscu, iż:

TO SUFFER DAMAGE – tłumaczymy jako „ponosić, ponieść szkodę”, czyli jakiś uszczerbek, który ktoś spowodował/wyrządził (WHICH SOMEBODY CAUSED), np.

She suffered damage due to his negligent conduct. (Poniosła szkodę wskutek jego niedbalstwa.)

Ale mamy też inny czasownik, tak samo tłumaczony, dotyczy on jednak – i tworzy kolokacje w obrębie – innych zagadnień niż „ponoszenie szkody”. Jest to czasownik ‘TO INCUR” – spotykamy się z nim zawsze wtedy, ilekroć chcemy wyrazić ponoszenie jakichś kosztów, wydatków czy opłat – czyli obciążeń fiskalnej natury, ale użyjemy go również w kontekście „ponoszenia odpowiedzialności”. A zatem:

TO INCUR COSTS – ponosić koszty, np. The losing party shall incur all the legal costs in the trial. (Strona przegrywająca sprawę sądową ponosi wszystkie koszty sądowe.)

TO INCUR LIABILITY – ponosić odpowiedzialność, np. The tortfeasor shall incur liability for their negligent conduct. (Osoba popełniająca delikt cywilny ponosi odpowiedzialność za swoje niedbalstwo.)

DO TRZECH RAZY SZTUKA (THIRD TIME  LUCKY) CZĘŚĆ 5 (PART 5): TRZY ZNACZENIA RZECZOWNIKA APPLICATION I NA PEWNO ŻADNE Z NICH TO APLIKACJA PRAWNICZA!

Tzw. „kalki językowe” są zmorą tłumaczeń. Zazwyczaj mamy bowiem tendencję, aby – idąc najprostszą ścieżką – tłumaczyć obcojęzyczne wyrażenia na podobnie brzmiące w języku rodzimym. I tylko rzadko wychodzi z tego poprawny przekład, zazwyczaj jednak można popaść w lingwistyczne tarapaty!

Tak właśnie jest z angielskim rzeczownikiem ‘APPLICATION’, ponieważ Polacy zwykle tłumaczą go jako „APLIKACJA”.  Pytanie tylko: co mają na myśli? Jeśli „UBIEGANIE SIĘ O PRACĘ”, to dobrze, ale gorzej, gdy przyjmuje się, że ‘APPLICATION’ to „APLIKACJA PRAWNA”, czyli ten 3.5 letni okres nauki zawodu prawniczego po studiach prawniczych, kończący się egzaminem zawodowym ( np. adwokackim czy radcowskim). Wtedy jesteśmy na językowych i znaczeniowych manowcach!

APPLICATION ma trzy zasadnicze znaczenia:

(ZA)STOSOWANIE)

np.  The application of law is a main function of the judiciary.

Stosowanie prawa to główne zadanie władzy sądowniczej.

PODANIE

(w sensie pismo, w którym ubiegamy się o coś, np. o pracę)

np. I filed my application to this company – I hope they will hire me.

Złożyłam podanie o pracę w tej spółce – mam nadzieję, że mnie zatrudnią.

WNIOSEK PROCESOWY

np. The court dismissed my application to admit the witness testimony of Mr. Jones.

Sąd oddalił mój wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań pana Jones’a.

DO TRZECH RAZY SZTUKA (THIRD TIME  LUCKY) CZĘŚĆ 4 (PART 4): OŚWIADCZENIE WOLI W TRZECH ODSŁONACH i TESTAMENTOWA TRÓJCA

INHERITANCE LAW  – czyli prawo spadkowe – to jedyna przestrzeń prawna, w której oświadczenie woli składane jest na wypadek śmierci i dopiero z chwilą śmierci składającej je osoby (stanowiącej zarazem moment „otwarcia spadku” – ‘THE OPENING OF THE SUCCESSION’) woli ta może być wykonana.

OŚWIADCZENIE WOLI można po angielsku wyrazić… na trzy sposoby:

DECLARATION OF WILL

STATEMENT OF WILL

REPRESENTATION OF WILL 

A to specyficzne oświadczenie woli w prawie spadkowym przyjmuje postać niewiarygodnie ważnego dokumentu, jakim jest TESTAMENT (zwany zresztą przecież „ostatnią wolą”). I tu też mamy trzy równoległe, zamiennie używane nazwy:

WILL

LAST WILL AND TESTAMENT

TESTAMENT

DO TRZECH RAZY SZTUKA (THIRD TIME  LUCKY) CZĘŚĆ 3 (PART 3) : SEPARATION OF POWERS (czyli TRÓJPODZIAŁ WŁADZY)

THE SYSTEM OF SEPARATION OF POWERS czyli – zgodnie z doktryną Monteskiusza – system polityczny oparty o zasadę trójpodziału władzy. Zasada ta oznacza równość trzech władz- aby żadna z nich nie miała przewagi nad pozostałymi oraz ich podział –  aby organy każdej z nich były rozdzielone.

Poniżej przedstawiam nazwy TRZECH gałęzi władzy w języku angielskim w połączeniu z  trzema czasownikami opisującymi ich podstawowe zadania:

THE LEGISLATIVE POWER – władza ustawodawcza – MAKES LAW (stanowi prawo)

THE EXECUTIVE POWER – władza wykonawcza – EXECUTES LAW  (wykonuje prawo)

THE JUDICIAL POWER –  władza sądownicza – APPLIES LAW (stosuje prawo)

DO TRZECH RAZY SZTUKA (THIRD TIME LUCKY) – CZĘŚĆ 2 (PART 2)

Legal english trinity, czyli triada rzeczowników o podwójnym znaczeniu

Była już mowa o takich rzeczownikach (OZNACZAJĄCYCH osoby), które mają dwa znaczenia: BAILIFF – w brytyjskim angielskim oznacza KOMORNIKA, a w amerykańskim angielskim WOŹNEGO SĄDOWEGO oraz RECEIVER –oznaczający SYNDYKA MASY UPADŁOŚCIOWEJ oraz PASERA.

Tym razem zerkniemy na trzy inne rzeczowniki, nie odnoszące się do osób, ale mające również podwójne znaczenie w Legal English:

ARREST – tu oba znaczenia są ze sobą mocno powiązane kontekstualnie, ponieważ oba mieszczą się w terminologii związanej z POSTĘPOWANIEM KARNYM ( PENAL/CRIMINAL PROCEEDINGS), pierwsze oznacza ZATRZYMANIE osoby/sprawcy czynu zabronionego (synonimem jest tu rzeczownik APPREHENSION) a drugie oznacza: ZASTOSOWANIE WOBEC SPRAWCY ŚRODKA ZAPOBIEGAWCZEGO W POSTACI TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA ( synonimem jest tu natomiast rzeczownik DETENTION)

CUSTODY  – tu musimy odwiedzić dwie różne dziedziny prawa – karne i rodzinne, ponieważ pierwsze znaczenie tego rzeczownika to ARESZT ŚLEDCZY ( czyli miejsce , w którym osadza się sprawcę, co do którego wydano postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania – czyli, gdy realizuje się ARREST/DETENTION – vide pkt. 1), natomiast drugie znaczenie to OPIEKA (czyli instytucja prawa rodzinnego, którą polski Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy reguluje w Tytule III,  Dziale I)

PRECEDENT – w pierwszym, najbardziej popularnym znaczeniu oznacza PRECEDENS ( czyli wyrok w systemie common law, którego treść wiąże inne sądy w późniejszych rozstrzygnięciach, gdy sprawy mają identyczne albo bardzo podobne stany faktyczne i prawne), a w drugim – dotyczącym prawa umów ( CONTRACT LAW) również w systemie common law – oznacza WZÓR UMOWY, który można wykorzystać dla analogicznej sytuacji kontraktowej.

DO TRZECH RAZY SZTUKA (THIRD TIME  LUCKY) – CZĘŚĆ 1 (PART 1)

ALIMENTY czyli Legal English Triplets (alimentowe trojaczki w angielskim prawniczym).

Jak to trojaczki, mają wspólną mamę – czyli dziedzinę prawa, z której pochodzą. Jest to prawo rodzinne (FAMILY LAW). Co jeszcze je łączy? Tłumaczymy je tak samo na język polski: czyli ALIMENTY. Oznacza to, że wszystkie trzy oznaczają pieniądze, które – w najbardziej typowej sytuacji – zobowiązany przez sąd małżonek (względnie małżonka) winien łożyć na członków swojej rodziny: w trakcie małżeństwa, albo – co częściej – po jego rozwiązaniu przez rozwód  (DISSOLUTION OF MARRIAGE BY DIVORCE). Małżonkowie to SPOUSES, byli małżonkowie to EX-SPOUSES.

Czy zatem trojaczki alimentowe oznaczają to samo? Otóż nie!

MAINTENANCE – to termin oznaczający środki pieniężne zasądzane albo na współmałżonki/a albo na dziecko, ale najczęściej na jedno i drugie. Jest to więc najszerszy znaczeniowo rzeczownik tłumaczony jako ALIMENTY ( precyzyjnie zwane „środkami na zaspokojenie uzasadnionych potrzeb rodziny”).

ALIMONY – wyglądem i brzmieniem najbardziej podobny do polskiego odpowiednika, oznacza jednak tylko ALIMENTY zasądzane na małżonkę/małżonka lub byłą małżonkę/byłego małżonka.

CHILD SUPPORT – jak słusznie podpowiada nazwa, są to ALIMENTY zasądzane na dziecko.

FALSE TWINS (FAŁSZYWE BLIŹNIAKI) – CZYLI  SŁOWA, KTÓRE CO INNEGO ZNACZĄ W JĘZYKU OGÓLNYM,  A CO INNEGO W JĘZYKU PRAWNICZYM- CZĘŚĆ 2 (PART 2)

W języku prawniczym (czyli w LEGAL LANGUAGE) występują CZASOWNIKI, które mają zupełnie inne znaczenie, aniżeli w języku ogólnym. Poniżej trzy dość charakterystyczne przykłady z prawa procesowego:

TO ADMIT

Język ogólny: przyznać (coś), w sensie: zgodzić się z czymś

Język prawniczy: dopuścić (dowód w postępowaniu sądowym)

Przykłady:

I’ve got to admit it’s getting better (The Beatles) [Muszę przyznać, że jest coraz lepiej.]

The District Court admitted the evidence submitted by the claimant. [Sąd Okręgowy dopuścił dowód zgłoszony przez powoda.]

TO DECIDE

Język ogólny : (z)decydować, podjąć decyzję

Język prawniczy: orzec (w wyroku)

Przykłady:

Nowadays it is hard to decide where to travel. [Obecnie trudno zdecydować dokąd się udać w podróż.]

The Court of Appeal decided that the claim was far too excessive. [Sąd Apelacyjny orzekł, iż roszczenie było znacznie wygórowane.]

TO ALLOW

Język ogólny: pozwolić, zezwolić

Język prawniczy: uwzględnić (apelację)

Przykłady:

He will never allow you to leave. [On ci nigdy nie pozwoli odejść.]

The Court of Appeal allowed the appeal brought by the defendant. [Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację wniesioną przez pozwanego.]

FALSE FRIENDS (FAŁSZYWI PRZYJACIELE) – czyli słówka podobne, ale różniące się znaczeniem – część 2 (part 2)

DAMAGE (n) versus DAMAGES  (n)

Ponownie na pierwszy rzut oka (nota bene à prima facie J) wydaje się, że ten drugi rzeczownik to liczba mnoga pierwszego. I ponownie tak nie jest. Odnajdujemy wprawdzie oba pojęcia w prawie deliktowym, czyli w tej dziedzinie prawa cywilnego, która zajmuje się czynami niedozwolonymi,  ale ich znaczenie jest całkiem różne.

DAMAGE – oznacza SZKODĘ, którą ktoś komuś wyrządził i kilka synonimicznych pojęć, jak: HARM, HURT, LOSS czy INJURY (choć to ostatnie zasadniczo używamy w odniesieniu do szkody na osobie, a nie np. w mieniu). Jest to rzeczownik niepoliczalny, a zatem nigdy nie poprzedzamy go przedimkiem nieokreślonym „a”, a możemy mieć na myśli albo pojedynczą szkodę albo kilka szkód używając sformułowań: „serious/severe damage” (poważna/poważne szkoda/szkody).

Rzeczownik DAMAGE występuje w dwóch charakterystycznych kolokacjach z czasownikami: CAUSE oraz SUFFER:

TO CAUSE DAMAGE – oznacza „wyrządzić, spowodować szkodę”

TO SUFFER DAMAGE – oznacza „ponieść szkodę”

DAMAGES  – to natomiast ODSZKODOWANIE, czyli finansowe zrekompensowanie wyrządzonej komuś/poniesionej przez kogoś szkody. Zasadniczo jest to pojęcie osadzone w realiach postępowania sądowego i stanowi rodzaj orzeczenia naprawczego ( które w angielskiej terminologii prawniczej nazywane jest „REMEDY”). Ten rzeczownik zazwyczaj używany jest w kolokacjach z czasownikami : CLAIM oraz AWARD:

TO CLAIM DAMAGES – wnosić o odszkodowanie, dochodzić odszkodowania

TO AWARD DAMAGES – zasądzić odszkodowanie

RODZINA WYRAZÓW (WORD FAMILY) – CZĘŚĆ 2 (PART 2)

Noun as a person, czyli rzeczownik oznaczający osobę:

the CLAIMANT – powód, czyli strona, która w procesie cywilnym wytacza powództwo. Amerykańskim odpowiednikiem – rozsypującym nieco tę rodzinę wyrazów J – jest termin: PLAINTIFF. Ta nazwa funkcjonowała również w terminologii brytyjskiej, konkretnie w Anglii i Walii, ale w roku 1999 ustąpiła tam miejsca terminowi „the claimant”.

Noun as a legal document, czyli rzeczownik oznaczający dokument prawny:

the STATEMENT OF CLAIM – pozew, czyli pierwsze pismo procesowe, sporządzane i wnoszone do sądu przez powoda. Niestety znowu amerykański odpowiednik pozwu, który nam do rodziny nie pasuje J, to – the COMPLAINT (btw: inne znaczenie tego rzeczownika, to „skarga”) oraz

the CLAIM FORM – czyli formularz pozwu, gotowy arkusz udostępniany przez sąd do wypełnienia.

Noun as a concept, czyli rzeczownik oznaczający zjawisko:

a CLAIM – czyli powództwo, roszczenie, najczęściej łączymy to pojęcie w kolokacje z następującymi czasownikami: TO MAKE/ TO FILE/ TO ISSUE/ TO START A CLAIM – czyli wnieść (wytoczyć) powództwo

MĄDRA SENTENCJA POCHODZĄCA OD PANA WOLTERA

Mądra sentencja pochodząca od Woltera, a mówiąca o tym, że procesowanie się jest kosztowne, bez względu na wynik sprawy!

„I was never ruined but twice: once when I lost a lawsuit, and once when I won one” (Voltaire)

czyli

„Tylko dwa razy byłem zrujnowany: pierwszy, gdy przegrałem sprawę w sądzie, a drugi, gdy sprawę sądową wygrałem” (Wolter)

DWA KŁOPOTLIWE ZAWODY. PIERWSZY RÓWNIEŻ W ZDERZENIU TERMINOLOGII BRYTYJSKIEJ Z AMERYKAŃSKĄ.

Pierwszy to KOMORNIK…. raczej nie kojarzy się najweselej, bo zazwyczaj podejmuje dość niewdzięczne czynności egzekucyjne względem dłużników. Termin brytyjski to: BAILIFF, po prostu.

Ale w systemie amerykańskim BAILIFF, TO … WOŹNY SĄDOWY, czyli pracownik sądu dbający o prawidłowy przebieg rozpraw, taki „opiekun” sali rozpraw podczas procesu. I tu zaczynają się owe kłopoty terminologiczne w zderzeniu systemu brytyjskiego z amerykańskim. Z pomocą przychodzi na szczęście alternatywna, dość opisowa nazwa tego zawodu, jaką jest ENFORCEMENT OFFICER, ponieważ POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE to ENFORCEMENT PROCEEDINGS (dodam tylko na marginesie, że w kontekście owej „EGZEKUCJI KOMORNICZEJ”, nie posługujemy się w przekładzie słowem EXECUTION, choć wiele słowników tak czyni. Zasadniczym znaczeniem słowa EXECUTION jest  bowiem …EGZEKUCJA, czyli wykonanie kary śmierci, choć w zestawieniu z rozmaitymi instytucjami prawnymi, ma ono jeszcze inne znaczenia).

Drugi to SYNDYK (MASY UPADŁOŚCIOWEJ), który też raczej przywodzi na myśl pesymistyczne konotacje, likwiduje bowiem resztki tego, co niegdyś funkcjonowało jako przedsiębiorstwo, ale upadło.

Uniwersalny angielski odpowiednik to RECEIVER (tak, dokładnie tak samo jak SŁUCHAWKA  w telefonie stacjonarnym, dzisiaj rzadko kto jeszcze taki posiada). Ale to nie powyższe znaczenie słowa RECEIVER jest problematyczne. Niestety, wśród kilku innych znaczeń pojawia się też termin występujący również w terminologii prawnej, ale nie mający nic wspólnego z postępowaniem upadłościowym podmiotu gospodarczego. Odnajdujemy go bowiem w prawie karnym.

Jeszcze konkretniej?

No cóż, jest to nazwa przestępcy dopuszczającego się popełnienia czynu zabronionego zwanego paserstwem. Czyli RECEIVER, to również PASER. Trudno to jednak nazwać „zawodem”, raczej „karalnym pomysłem na życie”. Należy zatem precyzyjnie operować kontekstem wypowiedzi, aby nasz – nomen omen – ODBIORCA (po angielsku to również RECEIVER) –  prawidłowo zorientował się , czy mamy na myśli SYNDYKA, czy PASERA, bo pojęcia oddalone są od siebie o lata świetlne!

FALSE FRIENDS (FAŁSZYWI PRZYJACIELE) – CZYLI SŁÓWKA PODOBNE, ALE RÓŻNIĄCE SIĘ ZNACZENIEM

PROCEEDINGS versus PROCEEDING

Te dwa rzeczowniki wyglądają tak, jak gdyby pierwszy był liczbą mnogą drugiego, ze względu na końcówkę „ – s ”, ale tak nie jest!

PROCEEDINGS  oznacza bowiem całkiem pojedyncze POSTĘPOWANIE TOCZĄCE SIĘ W SPRAWIE (zasadniczo sądowe, aczkolwiek postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, które przecież ma miejsce przed postępowaniem jurysdykcyjnym, czyli sądowym, także nazywa się PREPARATORY PROCEEDINGS).

Inne, pokrewne znaczeniowo nazwy to : ACTION, LAWSUIT, LITIGATION, TRIAL czy CASE.

PROCEEDING oznacza natomiast PROCEDURĘ , czyli katalog norm prawnych określających zasady, według których prowadzone jest…postępowanie sądowe, czyli PROCEEDINGS.

Jego synonimem jest wyraz: PROCEDURE.

LATIN PHRASES WORTH REMEMBERING – ŁACIŃSKIE SENTENCJE WARTE ZAPAMIĘTANIA!

Poniżej kilka istotnych łacińskich wyrażeń/sentencji. Zapraszam do zabawy! Proszę połączyć je z  polskimi odpowiednikami – połączenie ułatwi przekład z łaciny na angielski.

1. non compos mentis (not having control of one’s mind/not legally responsible)
2. ignorantia legis neminem excusat (ignorance of the law excuses nobody)
3. ex lege (arising from the law; as a matter of law)
4. in camera (in chamber / in secret / closed session)
5. dura lex, sed lex (the law is hard, but it is the law)
6. ex curia (out of court)

• niejawnie
• niepoczytalny/niezdolny do ponoszenia odpowiedzialności prawnej
• prawo jest surowe, ale to jednak prawo
• poza sądem
• nikogo nie usprawiedliwia nieznajomość prawa
• wynikający z przepisu prawa

FALSE TWINS (FAŁSZYWE BLIŹNIAKI) – czyli  słowa, które co innego znaczą w języku ogólnym, a co innego w języku prawniczym- część 1 (part 1)

CONSTRUCTION (noun – rzeczownik)

Język ogólny: BUDOWA, BUDOWLA, KONSTRUKCJA

Język prawniczy: INTERPRETACJA, WYKŁADNIA

Przykłady:

Język ogólny:

This new construction barely fits the surroundings.

Ten nowy budynek raczej nie pasuje do otoczenia.

Język prawniczy:

The construction of this provision seems to be incomplete.

Wykładnia tego przepisu wydaje się być niepełna.

TO CONSTRUE ( verb – czasownik)

Język ogólny: BUDOWAĆ, KONSTRUOWAĆ

Język prawniczy: INTERPRETOWAĆ

Przykłady:

Język ogólny:

They have to construe another building.

Muszą zbudować kolejny budynek.

Język prawniczy:

The judge will have to construe the contract to identify the duties of both parties to it.

Sędzia będzie musiał  zinterpretować tę umowę, aby określić obowiązki obu jej stron.

O DWÓCH TAKICH, CO SĄ CAŁKIEM LEGALNYMI PRZYMIOTNIKAMI, ALE SPRAWIAJĄ KŁOPOTY W TŁUMACZENIU

Tak, są dwa. W zasadzie niezbyt do siebie podobne zewnętrznie, ale oba odpowiadają na pytania: jaki? jaka? jakie? bardzo podobnie: prawny, legalna, zgodne z prawem, dotyczący prawa, etc. Nie tłumaczymy ich jednak na język polski, gdy występują pojedynczo. Ale możemy to zrobić, gdy do towarzystwa zaproszą sobie inne wyrazy, tworząc z nimi tzw. kolokacje (collocations), czyli związki wyrazowe o swoistym znaczeniu. Nie są synonimami, nie są też antonimami…

A zatem co oznaczają te dwa tajemnicze słowa? Najogólniej rzecz ujmując, są to dwa przymiotniki opisujące zjawiska dotyczące PRAWA: LEGAL oraz LAWFUL… czyli:  LEGALNY oraz PRAWNY…?

Hmm… to zbyt proste, aby było prawdziwe, niestety. Ale gdy poznamy kilka kolokacji, które tworzą, to możemy wtedy tak powstałe wyrażenia przetłumaczyć, chociaż tu pojawia się kilka wariantów!

1. DWIE OPCJE TŁUMACZENIA NA JĘZYK POLSKI:

LEGAL LANGUAGE – to JĘZYK PRAWNICZY (używany przez prawników) lub PRAWNY (opisuje prawo)

LEGAL REASONING – to ROZUMOWANIE (UZASADNIENIE) PRAWNICZE ( stosowane przez prawników, np. sędziów w procesie orzekania) lub PRAWNE (dotyczy zagadnień prawnych)

2. TAKIE SAMO TŁUMACZENIE NA JĘZYK POLSKI OBU PRZYMIOTNIKÓW:

LEGAL PORTION – to ZACHOWEK (ustawowy, czyli należny zgodnie z przepisami prawa, udział spadkowy)

LAWFUL SHARE –  to też ZACHOWEK (ustawowy, czyli ustalony przepisami prawa, udział spadkowy)

3. RÓŻNE TŁUMACZENIA NA JĘZYK POLSKI, GDY OBA PRZYMIOTNIKI WYSTĘPUJĄ W KOLOKACJACH Z IDENTYCZNYMI WYRAZAMI:

LEGAL ACTION – to POSTĘPOWANIE SĄDOWE, ale …

LAWFUL ACTION – to POSTĘPOWANIE(DZIAŁANIE) ZGODNE Z PRAWEM (LEGALNE)

LEGAL PRACTICE – to DZIAŁALNOŚĆ PRAWNICZA (prowadzona w formie kancelarii prawnej), ale …

LAWFUL PRACTICE – to DZIAŁALNOŚĆ (GOSPODARCZA) ZGODNA Z PRAWEM

RODZINA WYRAZÓW (WORD FAMILY) – CZĘŚĆ 1 (PART 1)

Noun as a person, czyli rzeczownik oznaczający osobę:   

JUDGE (w UK także jako Lord JUSTICE lub JUSTICE of + nazwa sądu ) – to SĘDZIA

Noun as a legal document, czyli rzeczownik oznaczający dokument prawny:

JUDGMENT – to wyrok (jeden z kilku synonimów, takich jak : VERDICT, DECISION czy RULING)

UWAGA! Czasownika TO JUDGE nie tłumaczymy jako: „wydawać wyrok” czy też „sądzić sprawę lub osobę”(czyli sprawować funkcję sędziego, wykonywać sędziowskie czynności procesowe), ale używamy go w kontekstach pozaprawnych, potocznych, na przykład:

„Please do not judge me, I had my reasons” (Proszę nie osądzaj mnie, miałam swoje powody.)

Noun as a concept, czyli rzeczownik oznaczający zjawisko:

JUSTICE – to SPRAWIEDLIWOŚĆ

“ADMINISTRATION OF  JUSTICE”– to wymiar sprawiedliwości

„Justice has been done”, to popularne motto tłumaczone jako: „Sprawiedliwości stało się zadość”

Warto również zapamiętać myśl Francisa Bacona:   „If we do not maintain justice, justice will not maintain us” (Jeśli nie zatroszczymy się o sprawiedliwość, sprawiedliwość nie zatroszczy się o nas.)

TYTUŁY ZAWODOWE PRAWNIKÓW – PRAKTYKÓW PO ANGIELSKU:

Lawyer-Solicitor-Barrister- Attorney-(at-law)-Advocate-Legal advisor/counsel – używamy ich wymiennie czy też każdy ma swoje znaczenie i należy do konkretnego systemu prawnego?

Lawyer- prawnik, najbardziej ogólny i zarazem najszerszy znaczeniowo, może zastąpić każdy z poniższych tytułów.

Solicitor – prawnik ”pierwszego kontaktu” w Wielkiej Brytanii, świadczy rozmaite usługi prawne, występuje zasadniczo w sądach niższych instancji, przygotowuje dla barrister’a materiał do prowadzenia sprawy i zleca mu reprezentację klientów w sądzie.

Barrister– prawnik sądowy w Wielkiej Brytanii, reprezentuje klientów solicitor’a w sądach  wszystkich instancji, specjalizuje się w wąskich dziedzinach prawa.

Attorney (-at-law)- jeden tytuł zawodowy dla prawników w Stanach Zjednoczonych.

Advocate–  tak tłumaczymy na angielski tytuł zawodowy polskiego adwokata.

Legal advisor/counsel –  tak tłumaczymy na angielski tytuł zawodowy polskiego radcy prawnego.

Uwaga! Tłumaczenie polskich tytułów zawodowych „adwokat” jako „barrister” i „radca prawny” jako „solicitor” odzwierciedla wprawdzie występujący i w Polsce i w Wielkiej Brytanii podział na dwa zawody prawnicze, ale podział ten jest jedyną cechą wspólną obu systemów prawnych w tym zakresie i więcej analogii nie ma. Z kolei tłumaczenie na angielski i tytułu „adwokat” i „radca prawny” jako „attorney (-at-law)”/ zgodnie z UCHWAŁĄ Nr 102/X/201 KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH z 22 września 2018r. w sprawie m.in. tłumaczenia nazwy zawodu radcy prawnego takie właśnie tłumaczenie przyjęto!/może cudzoziemca wprowadzić w błąd, iż – tak jak w Stanach Zjednoczonych – funkcjonuje w Polsce jeden scalony tytuł zawodowy prawników, co przecież nie jest prawdą.