Procesy Tumskie Edycja II – proces przed sądem cywilnym. Glosa.

Treść postanowienia

Postanowieniem z dnia 28 października 2025 r. wydanym w sprawie z wniosku Doroty Muzyka przy udziale Radosława Piłkarskiego o podział majątku wspólnego sąd: ustalił, że w skład małżeńskiego majątku wspólnego wnioskodawczyni Doroty Muzyka i uczestnika Radosława Piłkarskiego o łącznej wartości 800.000 zł wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowej, położonej we Wrocławiu, składającej się z działki nr 322/8 (grunty rolne zabudowane) dla której to nieruchomości prowadzona jest Księga Wieczysta nr WR1K/7596454374959464/1 w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia- Krzyków we Wrocławiu (punkt I postanowienia); dokonał podziału majątku wspólnego pomiędzy wnioskodawczynią Dorotą Muzyką a uczestnikiem postępowania Radosławem Piłkarskim, w ten sposób, że przyznał wyłączne prawo własności do nieruchomości gruntowej opisanej w pkt I postanowienia uczestnikowi postępowania Radosławowi Piłkarskiemu (punkt II postanowienia); ustalił, że zostały dokonane nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania Radosława Piłkarskiego w kwocie 40.000 zł (punkt III postanowienia); zasądził od uczestnika postępowania Radosława Piłkarskiego na rzecz wnioskodawczyni Doroty Muzyka kwotę 420.000 zł tytułem wyrównania wartości udziału należnego wnioskodawczyni oraz tytułem zwrotu części nakładów, płatną jednorazowo w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności (punkt IV postanowienia); oddalił dalej idące wnioski (punkt V postanowienia); oddalił wniosek wnioskodawczyni Doroty Muzyka o zasądzenie od uczestnika postępowania Radosława Piłkarskiego zwrotu kosztów postępowania (punkt VI postanowienia; oddalił wniosek uczestnika postępowania Radosława Piłkarskiego o zasądzenie od wnioskodawczyni Doroty Muzyka zwrotu kosztów postępowania (punkt VII postanowienia).

Rozstrzygnięcie w zakresie przyznania nieruchomości

W postanowieniu Sąd uznał za zasadne przyznanie nieruchomości uczestnikowi postępowania. W tym zakresie orzeczenie zasługuje szczególną aprobatę. Rozstrzygając w zakres punktu II Sąd bowiem nie tylko oparł się na zgodnym stanowisku uczestników, ale także dokonał realnej oceny stanu faktycznego, zwracając przy tym uwagę na najistotniejsze okoliczności przemawiające za wydanym rozstrzygnięciem. Sąd wskazał, że przyjęte rozwiązanie jest zgodne z realiami faktycznymi, pozwala na zachowanie funkcjonalnego wykorzystania nieruchomości oraz eliminuje potrzebę jej sprzedaży lub podział, co też wyklucza dalszy spór pomiędzy uczestnikami. Tego rodzaju argumentacja idealnie wpisuje się w stanowisko doktryny i judykatury w kwestii zniesienia współwłasności nieruchomości przez przyznanie jej jednemu z dotychczasowych współwłaścicieli. Na szczególną uwagę zasługują przy tym dwa orzeczenia, w których doszło do określenia właściwej ścieżki rozumowania w sprawach podziałowych, w których wchodzi w grę przyznanie nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli. Po pierwsze w postanowieniu z dnia 28 lipca 2021 r. (IV CSK 186/21, Legalis nr 2735462) Sąd Najwyższy wskazał, że „w razie wniosku jednego lub dwóch współwłaścicieli o przyznanie nieruchomości sąd jest obowiązany wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności, które mogą uzasadniać decyzję pozytywną dla stron.

Decydujące znaczenie mają te okoliczności, które dają pełniejsze uzasadnienie dla konkretnego rozwiązania. Ostateczna decyzja należy do sądu, który w ramach uznania sędziowskiego określonego w art. 212 § 2 KC ma prawo oceny okoliczności i ich wagi. Ma on prawo decyzji, czy ważniejsze jest wykorzystanie nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, czy okoliczności wskazane przez wnioskodawców, takie jak wyłączne korzystanie z nieruchomości przez nich przez cały czas, uzyskiwanie z niej dochodów i zamieszkiwanie na niej przez jednego ze współwłaścicieli”. Po drugie, w równie trafnym, choć wydanym na innym szczeblu sądownictwa wyroku, Sąd Okręgowy w Sieradzu w dniu 21 października 2021 r. (I Ca 500/21, Legalis nr 2634348) zważył, iż: „W przypadku podziału rzeczy wspólnej (innych niż gospodarstwo rolne), sąd przyznaje składnik majątku jednemu ze współwłaścicieli, stosownie do okoliczności sprawy. Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli powinno być poprzedzone oceną wszelkich okoliczności faktycznych i życiowych stron postępowania. Brak związków osobistych i faktycznych współwłaściciela z daną rzeczą może przemawiać za przyznaniem jej drugiemu współwłaścicielowi, o ile wykazuje on zainteresowanie i zaangażowanie w utrzymanie lub rozwój tej rzeczy. Faktyczne zaangażowanie jednego ze współwłaścicieli w utrzymanie lub ulepszanie rzeczy wspólnej (np. nakłady finansowe, osobiste starania) może przemawiać na jego korzyść przy przydziale tej rzeczy. Brak trwałych lub realnych planów wykorzystania rzeczy wspólnej przez współwłaściciela może przemawiać za tym, że jego interesy mają charakter wyłącznie majątkowy, co uzasadnia przyznanie mu jedynie spłaty.”. W ocenie glosującego, wytyczne określone w orzecznictwie i uwidocznione w powyższych przykładowych orzeczeniach, zostały we właściwy sposób zaimplementowane przez sąd w postępowaniu zakończonym postanowieniem z dnia 28 października 2025 r.

Spór w zakresie rozłożenia na raty spłaty dokonywanej tytułem wyrównania wartości udziału

Podobnie na aprobatę zasługuje rozstrzygnięcie sądu w kwestii rozłożenia spłaty tytułem wyrównania wartości udziału na raty. W tym zakresie sąd postanowił nie uwzględniać wniosku uczestnika postępowania (rozłożenie spłaty na pięć równych rat) i orzekł o jednorazowej – odroczonej o sześć miesięcy – spłacie. Biorąc pod uwagę przeprowadzone w sprawie dowody, należy przychylić się do dokonanej przez Sąd oceny, w której bez wątpienia doszło do uwzględnienia indywidualnej sytuacji uczestnika oraz uzasadnionych oczekiwań wnioskodawczyni. Samo zastosowane rozwiązanie wydaje się przy tym podążać za przyjmowanym w nauce prawa stanowiskiem, że choć orzeczenie o rozłożeniu spłaty na raty należy do uznania sądu, to zasadniczo tego rodzaje zabieg powinien być traktowany jako wyjątkowy. Tak choćby wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 stycznia 2021 r. (V CSKP 78/21, Legalis nr 2537765), zgodnie z którym: „możliwość rozłożenia zasądzonej spłaty na raty, analogicznie do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 320), zależy od uznania sądu. Zastosowanie władzy dyskrecjonalnej powinno mieć w tym przypadku jednak miejsce tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych. Długi czas trwania postępowania może być jedną z okoliczności przemawiających przeciwko wydłużeniu terminu spłaty. Nie bez znaczenia może również okazać się różnica między wartością otrzymanych przez uczestnika składników majątkowych, a wartością ewentualnej spłaty”.

Spór o nakłady na majątek osobisty

Pozytywnie z punktu widzenia ogólnego poczucia sprawiedliwości należy odnieść się również do orzeczenia sądu w zakresie przywrócenia równowagi majątkowej pomiędzy małżonkami przez orzeczenie o uznaniu, że kwota 40.000 zł kosztów przeprowadzonej operacji włosów uczestnika postępowania była nakładem na jego majątek osobisty i majątku wspólnego i z tego powodu winna być uwzględniona we wzajemny rozliczeniu. Sąd w tym zakresie zwrócił uwagę na specyficzny charakter tego wydatku, który skutkuje uznaniem go za typowy wydatek na majątek osobisty ponoszony bez korzyści dla wspólnego dobra małżeńskiego. Sąd wyczerpująco odniósł się przy tym do pochodzenia wydatkowanych środków oraz do argumentacji uczestnika postępowania, który twierdził, że sporna operacja przeprowadzona była w związku z wypadkiem, któremu uległ. Uwidoczniony w ustnych motywach postanowienia sposób rozumowania Sądu był w tej kwestii racjonalny oraz zgodny z zasadami doświadczenia życiowego.